Nie wiesz, jak coś poprawnie zapisać? Jesteś ciekaw, czemu tak, a nie inaczej? Frapuje Cię jakiekolwiek zagadnienie językowe? Napisz do nas – na Facebooku naszej Gazety lub mailowo: korektagsuo@gmail.com. Odpowiedzi publikujemy co wtorek.

 

5. Wziąść czy wziąć?

Błąd często spotykany, wywołujący wiele dyskusji. Jednak nie ma o czym tutaj dyskutować. Jedyną poprawną formą jest forma „wziąć”. Oczywiście, istnieje coś takiego jak uzus językowy, czyli formy wchodzące do użycia poprzez ich częste powtarzanie. Jednak nie na tym rzecz polega, aby powtarzać błędne formy i usprawiedliwiać się uzusem. Forma „wziąść” jest błędna, nie pochodzi z żadnego języka obcego i powinien istnieć całkowity zakaz jej używania 😉

Na Facebooku Poprawnej polszczyzny można znaleźć następujące uzasadnienie:

Dlaczego WZIĄĆ, a nie „wziąść”?
Piszemy i mówimy poprawnie tylko WZIĄĆ – z samym ć na końcu. WZIĄĆ to bardzo stary czasownik pochodzący bezpośrednio od jeszcze starszego czasownika JĄĆ (dzisiaj już rzadko używanego i występującego tylko w jednym z dawnych znaczeń – ‘zacząć’). Na pierwszy rzut oka nie dostrzegamy JĄĆ w formie WZIĄĆ, ale wystarczy się lepiej wpatrzyć i zobaczymy, że WZIĄĆ to przedrostek WZ- + IĄĆ. WZIĄĆ, bo JĄĆ – nie ma tu miejsca na żadne „-ść”.
Czasownik JĄĆ to ojciec bardzo licznej rodziny wyrazowej, wykorzystującej niemal wszystkie przedrostki czasownikowe: JĄĆ – UJĄĆ, OBJĄĆ, WZIĄĆ, PODJĄĆ, ODJĄĆ, ZDJĄĆ, WYJĄĆ, PRZYJĄĆ, PRZEJĄĆ, NAJĄĆ (i wynająć, i podnająć, i odnająć), ZAJĄĆ, POJĄĆ…

6. Na dworzu/na dworze

Choć spotkać można obie formy, poprawną jest „na dworze”. Profesor Jan Miodek argumentuje spotykanie formy „na dworzu” jedynie faktem, iż można ją uznać za regionalizm. Końcówki niektórych wyrażeń przyimkowych rzeczywiście mogą spędzać sen z powiek. Dlatego donosimy, że formę „na dworzu” można potraktować jako regionalizm, chociaż większość słowników kwalifikuje ją jako niepoprawną.

Warto tutaj także dodać, iż z końcówkami wyrazów rzecz ma się tak, iż często występują dwie poprawne formy. Przykładowo dopełniacz od słowa „filtr” to „filtra” lub „filtru”, z kolei od słowa „żużel” forma dopełniaczu brzmi „żużlu” lub „żużla”. Aby jednak być pewnym, lepiej sięgnąć do słownika, gdyż końcówki potrafią sprawiać niemały kłopot.