Skandal czy sztuka? Tropem Davida Černého
Pamiętacie miniprzewodnik po Pradze? Jeśli już wybierzecie się na zwiedzanie miasta, warto mieć oczy szeroko otwarte, bowiem po całej Pradze rozsiane są rzeźby specyficznego artysty – Davida Černého. Praga jest tak obfita w jego dzieła, jak Wrocław w krasnale. Jeśli więc chcecie podziwiać sztukę Černého, jedyne co musicie zrobić, to po prostu rozejrzeć się wokół. Nietuzinkowe rzeźby i instalacje z pewnością i tak przyciągną wasz wzrok. Sam Černý mówi o sobie, że lubi, aby jego sztuka drażniła. Co więc jest w niej takiego nadzwyczajnego? Przede wszystkim jest bardzo odważna, zabawna i kontrowersyjna. Dzieła są trafnym i prowokującym komentarzem współczesnych wydarzeń, o czym zaraz będziecie mogli się przekonać!
Jednym z najbardziej znanych dzieł jest „Koń”, przedstawiający patrona Czech, świętego Wacława, siedzącego na odwróconym do góry nogami rumaku. To bezpośrednie nawiązanie do najsłynniejszego praskiego pomnika, który znajduje się na Placu Wacława. Choć artysta nigdy nie wypowiedział się na temat interpretacji dzieła, powszechna opinia głosi, że w ten sposób wyraził krytykę wobec byłego prezydenta Czech – Vaclava Klausa. Tak czy inaczej, trzeba mieć odwagę, by sparodiować jedną z najważniejszych i najbardziej wzniosłych rzeźb w swoim kraju.
Kolejne dzieło Černého zmroziło krew w żyłach niejednego przechodnia. Mowa tu o „Wisielcu”, którego można dostrzec, unosząc wzrok nad ulicą Husovą na Starym Mieście. Rzeźba przedstawia postać Zygmunta Freuda, twórcę psychoanalizy, który wisi nad ulicą trzymając się jedną ręką podłużnej belki. Zdaniem rzeźbiarza wiszący mężczyzna ma symbolizować sytuację intelektualistów europejskich u progu XXI wieku. Rzeźba wygląda tak bardzo realistycznie, że gdy tylko pojawiła się na skrzyżowaniu praskich ulicy, odnotowano sporą liczbę zgłoszeń o interwencję straży pożarnej i policji, które wzywano w sprawie próby samobójczej. Celem artysty było wywołanie dyskusji na temat roli współczesnych intelektualistów. Jak myślicie, udało mu się?
Następne dzieło jest zdecydowanie jednym z najbardziej kontrowersyjnych dzieł autora. Znajduje się w dzielnicy Malá Strana, przed wejściem do muzeum Franza Kafki. Pomnik przedstawia dwóch stojących naprzeciwko siebie mężczyzn, oddających mocz do zbiornika w kształcie mapy Republiki Czeskiej. W ten sposób artysta uczcił wejście Czech do Unii Europejskiej, a co więcej pokazał jak bardzo Czesi potrafią się śmiać z samych siebie. Mimo że rzeźba spotkała się z falą krytyki, zyskała uznanie wielu Czechów i nie tylko, a w dodatku rozbawiła do łez naszych południowych sąsiadów.
Do rynny na fasadzie Teatru Divadlo Na Zábradlí (Teatr na Balustradzie) przytwierdzona została nietypowa instalacja, która przypomina embrion. W ten sposób Černý chciał uczcić 50-lecie wspomnianego teatru. Choć myśli i intencje artysty nigdy nie są do końca jasne, wielu ludzi uważa, że świecąca postać to obcy. Nietypową rzeźbę w przestrzeni miejskiej można podziwiać również nocą, ponieważ podświetlana jest czerwoną lampą led.
Przez jakiś czas wieża telewizyjna Žižkov nosiła miano drugiego najbrzydszego budynku na świecie. Nic dziwnego – wysoka, kanciasta konstrukcja nijak nie pasuje do bajkowej, pełnej pięknych kamienic i uroczych uliczek Pragi. Co na to na Černý? Postanowił ozdobić wieżę dziesięciorgiem gigantycznych, pełzających niemowlaków. Co ciekawe, każdy z nich waży 190 kg. Początkowo miały być tylko czasową instalacją z okazji roku Europejskiej Stolicy Kultury, a po czasie zostać zdemontowane. Jednak ze względu na pozytywny odbiór Prażan zostały. Patrząc na wieże z oddali, niemowlęta robią ogromne wrażenie. Słynne figury dzieci zobaczyć można również w parku Kampa przy ulicy U Sovových mlýnů 5, w pobliżu Mostu Karola. To daje nam możliwość zobaczenia ich z bliska. W oczy od razu rzucają się twarze dzieci, które zostały zastąpione automatami wrzutowymi na monety. Jest to swoista, ironiczna refleksja na temat niedojrzałości skomercjalizowanej kultury czeskiej, jak również europejskiej.
Oczywiście nie jest to cały dorobek tego wspaniałego artysty. Prowokujące dzieła Černého znajdują się nie tylko w Pradze, ale też sporadycznie w innych europejskich miastach. Pomysłowy artysta zna wręcz idealny przepis na to jak wywołać skandal, przyciągnąć uwagę i skłonić do refleksji. Jeśli do tej pory nie mieliście okazji podziwiać alternatywnych dzieł Černého, warto szukać okazji by móc je zobaczyć na żywo!
Tekst: Sylwia Kędzierska
Źródła grafiki:
https://polki.pl/po-godzinach,david-erny-atrakcja-turystyczna-pragi,10385464,1,galeria.html
