Studenci na ostatnich latach swoich studiów muszą sprostać chyba najtrudniejszemu zadaniu, które będzie zwieńczeniem tych wszystkich lat zajęć, kolokwiów i egzaminów. Praca licencjacka/magisterska to podstawa do uzyskania przez studenta tytułu naukowego. Student staje przed dużym wyzwaniem, które należy rozpocząć solidnie i odpowiedzialnie. Warto się zastanowić o tym co najważniejsze. Co zanim rozpocznie się pisanie pracy właściwej?
Chcąc napisać jakąkolwiek pracę naukową należy rozpocząć od zaznajomienia się z wieloma zagadnieniami, tak, by odpowiednio się przygotować. Ważny, jeśli nie najważniejszy, jest wybór tematu pracy oraz kwestie dotyczące gromadzenia, porządkowania i opracowywania zebranych materiałów. Przemyślany temat pracy pozwoli napisać ją z przyjemnością.
Przygotowanie pracy naukowej rozpoczyna się od dokonania rozeznania w tematyce badawczej, wstępnego/ogólnego scharakteryzowania tematu; określenia celu pracy uwzględniając konieczne ograniczenia odnośnie obszaru badań jaki jest obejmowany. Plan pracy jest najlepszym sposobem na prawidłowe i uschematyzowane działanie. Dokonując wyboru tematu pracy ważne jest, by wziąć pod uwagę własne predyspozycje i umiejętności, np. czynną znajomość języka obcego, która w przypadku korzystania ze źródeł archiwalnych lub literatury obcej okaże się niezbędne. Temat pracy powinien być krótki, jasny i zrozumiały; wyraźnie ograniczony, bez zbędnych słów. Jednocześnie należy mieć na względzie, że tytuł pracy staje się wizytówką, która powinna wzbudzać zainteresowanie i zachęcać czytelnika do poznania zawartości pracy. W szczególności temat pracy naukowej powinien być związany z konkretną dyscypliną nauki; dostosowany i zabezpieczony pod względem literatury, źródeł i pola badawczego. Wybrany temat ma być oryginalny, nie może być plagiatem, a więc kradzieżą czy też przywłaszczeniem cudzego pomysłu, utworu, dzieła w całości lub nawet części. Nie należy oczywiście zapominać o tym, by sformułowany temat pracy był poprawny logicznie, gramatycznie i stylistycznie. Temat nie może mieć formy pytania; powinien za to mieć charakter hasła, bez używania zbędnych słów i określeń. Niedopuszczalne jest również, by tytuł pracy stał się tytułem jakiejkolwiek innej części pracy (rozdziału, podrozdziału, itd.).
Po ustaleniu tematu pracy i określeniu wstępnego planu pracy przystępuje się do gromadzenia materiałów, zarówno pierwotnych, jak i wtórnych. Materiałami pierwotnymi określa się: archiwalne źródła, które pochodzą z instytucji archiwalnych lub od osób fizycznych i prawnych gromadzących takie dokumenty; źródłowe dokumenty drukowane (np. kodeksy dyplomatyczne, materiały statystyczne, stenogramy sejmowe i inne); pamiętniki i wspomnienia (zarówno drukowane oraz te nieopublikowane); źródła prawa (np. konstytucje, ustawy, rozporządzenia, itp.); materiały z własnych badań (ankiety, wywiady, obserwacje). Z kolei materiały wtórne to wszelakiego rodzaju opracowania, które określa się jako literatura, tj. każdy rodzaj wydawnictw drukowanych (jeśli nie są to źródła archiwalne, pamiętniki, wspomnienia, źródła prawa). Polecanym sposobem gromadzenia jest tworzenie tzw. Fiszek. Materiały należy odpowiednio segregować i porządkować od samego początku, a służą do tego różne sposoby i metody. Najczęściej polecaną jest metoda polegająca na prowadzeniu oddzielnych, tematycznych teczek przeznaczonych na fragmenty pracy. Taki sposób pozwala na kontrolowanie ilości materiału w każdym rozdziale(części) pracy. Bezdyskusyjnie należy też wspomnieć o korzystaniu z bibliotek; sporządzaniu notatek tematycznych i bibliograficznych w formie tradycyjnej lub elektronicznej.
Należy więc pamiętać, że choć wybór tematu pracy może wydawać się czymś niewymagającym poświęcenia i chwili przemyśleń, powinniśmy dokonać wyboru tak, by nie mieć wątpliwości. Należy zgromadzić wystarczającą ilość materiałów, by móc swobodnie przeprowadzić analizy, porównania i dojść do konkretnego wniosku. Bardzo ważne jest, by utworzyć solidne podstawy tworzonej pracy naukowej. Pobieżny wybór tematu pracy to chybił trafił w lotka, to jazda samochodem na rezerwie od trzech dni, to mówienie księdzu, że więcej grzechów nie pamiętasz, to czternasta minuta pod salą zajęć i wykładowca na horyzoncie… uwierzcie, to naprawdę ważne! ☺
Po więcej informacji odsyłam Was do książki Mirosława Krajewskiego, O metodologii nauk i zasadach pisarstwa naukowego. Uwagi podstawowe., 2010 .
Tekst: Karol Kujawa
Grafika: Agnieszka Frankowska
