W dzisiejszych czasach poszkodowanemu człowiekowi nie tylko pomaga sanitariusz, ale coraz częściej towarzyszy mu pies ratownik. Zobacz, jak wygląda jego praca oraz z jakimi wyzwaniami musi mierzyć się ten czworonożny obrońca ludzkiego życia.
Historia czworonożnych ratowników
Pierwszymi czworonożnymi ratownikami były psy bernardyny, które hodowali mnisi w Przełęczy Świętego Bernarda w Alpach Pennińskich. Początkowo wykorzystywano je do prac polowych i pasterskich, ale później pomagały również w odszukiwaniu ludzi pod warstwami śniegu. Nie tylko potrafiły odnaleźć zaginione osoby, ale również miały świetną orientację w terenie i bezpiecznymi ścieżkami odprowadzały ocalałych do klasztoru. Bardzo duże znaczenie, nie tylko w dziedzinie ratownictwa, zyskały podczas I i II wojny światowej. Już w 1924 r. powołano Centralną Szkołę Psów Wojskowych, w której szkolono je do służby w armii. Były wykorzystywane do przenoszenia amunicji, rozwijania kabli telefonicznych, wykrywania min i pilnowania więźniów. Z czasem zaczęto szkolić także tzw. psy medyczne, które na swoich grzbietach nosiły torby z opatrunkami oraz transportowały rannych na tyły frontu. Szacuje się, że podczas II wojny światowej uratowały ponad 700 tys. żołnierzy.
Jak wygląda szkolenie na psa-ratownika?
Szkolenie odbywa zarówno pies, jak i jego opiekun. Przebiega ono w specjalnym ośrodku, a po jego zakończeniu uczestnicy otrzymują licencję ratowników. Przed szkoleniem odbywa się test kwalifikacyjny, który weryfikuje, czy dany pies i jego przewodnik nadają się do czynności ratowniczych. Potem następuje szkolenie właściwe. Po jego zakończeniu rozpoczyna się ostatni etap, czyli praca z psem w zakresie wzmacniania jego kondycji, poruszania się po trudnym terenie oraz słuchania poleceń człowieka. Warto wiedzieć, że po prawidłowo wykonanym zadaniu potencjalny pies ratownik nie dostaje przekąski, ale ma możliwość chwilowej zabawy, np. kółkiem ringo czy sznurkiem. W trakcie szkolenia stosowane są też odpowiednio długie przerwy, tak aby pies mógł się posilić pełnowartościowym posiłkiem oraz napić się wody.
Praca psiego ratownika w dzisiejszych czasach
Głównym obowiązkiem czworonożnego ratownika jest szybka pomoc w odnajdywaniu zaginionych ludzi. Często działania te odbywają się w bardzo trudnych warunkach atmosferycznych, do których czworonogi są odpowiednio szkolone. Psy ratownicze, ze względu na rodzaj pełnionej służby, dzielimy na lądowe i wodne. Te pierwsze pracują często w trudnych warunkach terenowych. Dzięki profesjonalnemu wyszkoleniu potrafią zwracać uwagę na ludzki zapach oraz jego natężenie. Szacuje się, że psy mają ok. 250 mln receptorów węchowych, przy czym ludzie posiadają ich tylko 25 mln. Dodatkowo nasi czworonożni przyjaciele dysponują o wiele lepszym węchem przestrzennym i są w stanie przeszukać dużą powierzchnię w trzykrotnie krótszym czasie niż człowiek. Podczas tropienia stosuje się tzw. mantrailing. W czasie tej aktywności psu daje się przedmiot z zapachem zaginionej osoby i na jego podstawie ratownik rozpoczyna węszenie. Gdy znajdzie poszukiwaną osobę, zaczyna kopać i szczekać, aby zasygnalizować swojemu opiekunowi znalezienie oznak życia. Natomiast na terenie, na którym istnieje bardzo słaba widoczność, psy nieustannie biegają pomiędzy znalezioną osobą a przewodnikiem lub zastygają przy ofierze i szczekają. Co do wodnych psów ratowniczych, szkolone są one do znajdowania i ocalania ludzi w rzekach, jeziorach i innych większych zbiornikach wodnych. Dodatkowo dostarczają sprzęt ratownikom. Ratownictwo wodne jest niezwykle trudne, gdyż pies musi cały czas walczyć z np. nurtem rzeki, falami czy pogodą. Czworonogi, które rekrutowane są do tych zadań, powinny przede wszystkim charakteryzować się siłą, wytrwałością i sprytem.
Jak wygląda odżywianie się czworonożnych ratowników?
Psy ratownicze, ze względu na specyfikę ich pracy, mają zupełnie inny sposób odżywiania się od psów domowych czy stróżujących. Ich zalecenia żywieniowe zostały ukształtowane prawnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych. Ta norma prawna określa szczegółowo dzienne zapotrzebowanie energetyczne psa oraz rozkład mikro- i makroskładników w zależności od wagi czworonoga. System żywienia najczęściej oparty jest na suchej karmie. Z kolei psy, które intensywnie pracują i mają wymagające zadania, korzystają ze specjalnych karm przeznaczonych dla czworonogów uprawiających sporty. Takie jedzenie dostarcza im dużą ilość łatwo przyswajalnego białka, usprawnia pracę stawów oraz układu trawiennego. Dodatkowo zawiera węglowodany, które zapewniają psu energię w początkowej fazie wysiłku oraz wysoki poziom tłuszczy, a te przedłużają uwalnianie cukrowców. Ponadto psy ratownicze muszą przestrzegać diety oraz zaleceń lekarza weterynarii.
Międzynarodowy Dzień Psa Ratowniczego
Święto to obchodzone jest corocznie w ostatnią niedzielę kwietnia. Po raz pierwszy odbyło się w 2008 r., co zostało zainicjowane przez Międzynarodową Organizację Psów Ratowniczych. Ma przede wszystkim charakter edukacyjny, pokazuje, jak ważną rolę odgrywają psy w ratowaniu życia ludzkiego. W związku z tym tego dnia w wielu krajach odbywają się pokazy pracy psów-ratowników, które uczestniczą w zainscenizowanych sytuacjach kryzysowych.
Autor: Dawid Kotyś
Grafika: Alexandra Pavlenko
