Epifania to pochodzące z języka greckiego słowo, oznaczające święto Objawienia Pańskiego. W Polsce nazywamy je Świętem Trzech Króli i obchodzimy 6 stycznia, który od 11 lat, zgodnie z uchwałą sejmu, jest dniem wolnym od pracy. Jednak niewielu wie, jaka jest jego geneza i jak bardzo obecny sposób świętowania różni się od najdawniejszych tradycji.
Trochę historii
Święto to zostało ustanowione przez Kościół powszechny w IV wieku naszej ery. Jego źródłem był zapis z Ewangelii św. Mateusza: „A kiedy Jezus urodził się w Betlejem, w Judei, za dni króla Heroda, mędrcy przybyli ze Wschodu do Jerozolimy i pytali: Gdzie jest ten narodzony Król Judejczyków? Zobaczyliśmy Jego gwiazdę na Wschodzie i przyszliśmy oddać Mu pokłon”.
Kiedyś w dniu Objawienia Pańskiego święcono złote monety i pierścionki, a potem wkładano je do pierwszej kąpieli nowo narodzonego dziecka. W Święto Trzech Króli tradycyjnie święcimy kredę, kadzidło oraz wodę. Potem tą kredą piszemy na drzwiach mieszkania C+M+B oraz aktualny rok. Litery te pochodzą od łacińskich słów „Niech Chrystus błogosławi temu domowi” (Christus Mansionem Benedicat). W dniu tego święta chrześcijanie wyrażają swoją swoją radość z objawienia się Boga człowiekowi.
Nowa tradycja ‒ Orszak Trzech Króli
Pierwszy przemarsz Orszaku Trzech Króli w Polsce odbył się 13 lat temu w Warszawie oraz Toruniu. Na początku miały to być kameralne jasełka uliczne, lecz ostatecznie zdecydowano się na sięgnięcie do historii wędrówki Kacpra, Melchiora i Baltazara. Z roku na rok wydarzenie zaczęło zyskiwać na popularności, a marsze były organizowane przez kolejne miasta i kościoły w kraju.
Opole wobec nowych zwyczajów
W Opolu pierwszy Orszak Trzech Króli odbył się 6 stycznia 2013 roku. Przemarsz rozpoczął się na Placu Katedralnym i zmierzał w kierunku żywej stajenki w „opolskim Betlejem” przy kościele pw. św. Józefa w Opolu-Szczepanowicach. W tym miejscu „trzej królowie” złożyli pokłon nowonarodzonemu Chrystusowi. Wydarzenie zakończyło się wspólnym śpiewaniem kolędy Cicha Noc. Udział w nim wzięło ponad 1000 osób, a Opole dołączyło wówczas do ponad 90 miast w całej Polsce, w których organizowany był Orszak.
Ostatnia przed pandemią, ósma edycja tego przemarszu, odbyła się w 2020 roku pod hasłem „Cuda, cuda ogłaszają!”. Organizatorzy na tę okazję przygotowali 6000 papierowych koron dla uczestników wydarzenia. W 2021 roku mieszkańcy świętowali tę uroczystość w inny sposób niż dotychczas, m.in. poprzez mini-orszaki organizowane w diecezji opolskiej.
W 2022 roku marsz ma się odbyć w tradycyjnej formie, a trasa rozpocznie się w Szczepanowicach. „Orszak Trzech Króli to czas wyrazu radości chrześcijańskiej, której nie chcemy zatrzymać tylko dla siebie, oraz kontynuacja Bożego Narodzenia, wspólnego kolędowania” ‒- mówi ks. Jakub Furca, duszpasterz z Katedry Opolskiej.
Orszak Trzech Króli w Wołczynie
W położonym w województwie opolskim Wołczynie pierwsza edycja tego wydarzenia odbyła się w 2018 roku. W rolę Trzech Mędrców ze Wschodu wcielili się włodarze trzech miast partnerskich ‒ Kelemen Márk z węgierskiej gminy Kerekegyháza, zastępca burmistrza niemieckiej gminy Haßloch Ralf Trösch oraz burmistrz gminy Wołczyn Jan Leszek Wiącek. Wydarzenie rozpoczęło się w Amfiteatrze. W pierwszej części jasełek wystąpił zespół aktorów grupy teatralnej 14 z Zespołu Szkół w Wołczynie, druga część odbyła się w Wołczyńskim Ośrodku Kultury, który na tę chwilę został zamieniony w dom Heroda, natomiast meta pochodu znalazła się na scenie na Placu Wolności. Zaraz po orszaku zaczął się koncert kolęd i pastorałek. Uczestnicy mogli częstować się tradycyjnym barszczem z uszkami, świątecznymi pierniczkami oraz ciasteczkami.
W 2022 roku odbędzie się czwarta edycja wołczyńskiego Orszaku, która będzie uzależniona od sytuacji epidemiologicznej: „Wraz z Parafią Rzymskokatolicką z Wołczyna i Wołczyńskim Ośrodkiem Kultury, 6 stycznia planujemy zorganizować Orszak Trzech Króli. W roli Trzech Mędrców wystąpią prezesi Ochotniczych Straży Pożarnych, którzy będą reprezentować trzy diecezje: opolską, wrocławską i kaliską” ‒ mówi Aleksandra Grabowska-Przybysz z Urzędu Miejskiego w Wołczynie.
„W 2020 roku podczas Orszaku frekwencja była bardzo duża. Przybyli mieszkańcy z okolic, z powiatu i z całego regionu. Po raz pierwszy pojawiły się stoiska lokalnych przedsiębiorców, rzemieślników, którzy wystawili swoje produkty. Dla wszystkich obecnych znalazł się ciepły posiłek oferowany przez małą gastronomię. Każdy uczestnik otrzymał świąteczny upominek ‒ pierniczki. Po zakończeniu pochodu w stajence betlejemskiej, na scenie głównej odbył się koncert kolęd i pastorałek. Można było również posłuchać różnych grup: burmistrza Wołczyna wraz ze współpracownikami, dyrektorów i pracowników szkół oraz kierowników placówek. Wystąpili również reprezentanci Zgromadzenia Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów z Wołczyna. Orszak Trzech Króli to wspólne radosne kolędowanie, a także zjednoczenie wszystkich trzech diecezji” ‒ dodaje.
Dzień Objawienia Pańskiego w innych krajach
Warto dodać również, że m.in. we Włoszech czy Hiszpanii święto to odbywa się już 5 stycznia, czyli dzień przed Objawieniem Pańskim. Dzieci dostają wówczas prezenty. We Włoszech 6 stycznia obchody uroczystości organizowane są rokrocznie na Piazza Navona w Rzymie, a w miejscowości Urbania festiwal trwa od 2 do 6 stycznia.
Autor: Piotr Franiczek
Grafika: Agata Smolarczyk
