1. i 2. lutego 2025 r. na terenie Zespółu Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica, znajdującego się przy ul. Andrzeja Strugi 16A w Opolu, odbyło się wydarzenie zrzeszające fanów mangi i anime, a także osoby zagorzale zainteresowane dalekowschodnią kulturą azjatycką. Organizatorem imprezy było Stowarzyszenie OKF Fenix, znane z bycia jednym z organizatorów corocznego konwentu fantastyki Opolcon. W trakcie wydarzenia mieliśmy okazję posłuchać o ciekawostkach związanych z kulturą Japonii oraz dowiedzieć się, jak ten event został odebrany przez sezonowych konwentowiczów.
***
Mundurki w anime vs w rzeczywistości
Podczas jednego z paneli na konwencie mogliśmy uczestniczyć w prelekcji „Astero” dotyczącej mundurków szkolnych w Japonii i ich przedstawienia w anime. Temat, choć może wydawać się niszowy, wzbudził duże zainteresowanie.
Spotkanie rozpoczęło się od krótkiego opisania obecnej sytuacji mundurków szkolnych na świecie. Najbardziej powszechne są one w Wielkiej Brytanii, krajach afrykańskich oraz we wschodniej Azji. W Japonii noszenie ich zależy od regulaminu danej szkoły, jednak wprowadzenie tego obowiązku miało na celu redukcję zjawiska bullyingu (z ang. prześladowanie). Prowadzący prelekcję nie zgodził się jednak z tą tezą, podważając jej skuteczność.
W Polsce mundurki miały długą historię – od czasów zaborów (co znajdziemy chociażby w Syzyfowych pracach Stefana Żeromskiego), przez PRL, w którym zastąpiono je tarczami szkolnymi, aż po współczesne szkoły prywatne, gdzie nadal są stosowane. W przeszłości brak mundurka mógł skutkować karami cielesnymi, a nawet interwencją policji.
Około 50% anime osadzone jest w realiach szkolnych, a mundurki stanowią ich charakterystyczny element. Choć w teorii anime stara się oddawać rzeczywistość, w praktyce mundurki ułatwiają twórcom pracę – zamiast projektować dla każdej postaci inny strój na każdy dzień, stosuje się jednolity zestaw ubrań. Mimo to główni bohaterowie często wyróżniają się innymi cechami, np. charakterystyczną fryzurą. A jak sytuacja wygląda w realnym świecie?
W szkołach podstawowych w Japonii coraz częściej odchodzi się od mundurków, ale w gimnazjach i liceach są one nadal powszechne. Najbardziej znane modele to:
- sailor fuku (dla dziewcząt) – inspirowany marynarskimi uniformami,
- gakuran (dla chłopców) – wzorowany na pruskim mundurze wojskowym z 1890 r.
Co ciekawe, kiedyś rodziny musiały szyć mundurki samodzielnie, dziś mogą kupić je już w sklepach. Wśród innych wymienionych na prelekcji zasad pojawiły się także wymogi noszenia: lakierowanych butów (w przeszłości) oraz białej bielizny (nadal spotykany). Regulacje dotyczą też fryzur – zakazane jest farbowanie włosów, a jeśli uczeń naturalnie ma inny kolor niż czarny, rodzice muszą to udokumentować. W wielu szkołach dziewczętom nie wolno również odsłaniać szyi, co tłumaczy się względami przyzwoitości. Japoński system edukacyjny przed reformą był podobny do dawnego polskiego modelu: szcześcioletnia szkoła podstawowa, trzyletnie gimnazjum, i trzyletnie liceum (które w Japonii nie jest obowiązkowe).
Prelekcja była bardzo ciekawa i pokazała, że temat szkolnych mundurków to nie tylko element mody, ale też kulturowa i historyczna ciekawostka. Jeśli kiedyś zastanawialiście się, czemu bohaterowie anime zawsze noszą te same ubrania – teraz macie odpowiedź!
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Zwyczaje przy kieliszku – Japonia, Korea Południowa
Podczas prelekcji Olgi „Mori” Morzyńskiej mogliśmy poznać fascynujące zwyczaje związane z piciem alkoholu w Japonii i Korei Południowej. Choć w obu krajach kultura picia jest silnie zakorzeniona, różni się ona pod wieloma aspektami.
Japończycy rzadko organizują domówki – preferują spożywanie alkoholu w barach i pubach. Popularne frazy związane z tym tematem to:
- sake – tradycyjny japoński alkohol ryżowy,
- nomikai – firmowe imprezy z piciem,
- bonenkai – imprezy końcoworoczne mające na celu „zapomnienie” o minionym roku,
- izakaya – miejsca przypominające puby, gdzie można zostać na dłużej (iru – zostać, sakaya – sklep z alkoholem),
- kanpai – tradycyjny japoński toast.
Natomiast koreańska kultura picia jest ściśle związana z hierarchią społeczną. Najważniejsze jej pojecia to:
- soju – najpopularniejszy alkohol w Korei,
- somyk – Soju z piwem, popularne połączenie alkoholi,
- hwesik – spotkania alkoholowe w pracy,
- sangseok – honorowe miejsce dla najważniejszej osoby,
- gonbae – toast po koreańsku.
Według etyki picia w krajach dalekowschodnich istnieje zasada, która mówi, że nie wolno trzymać kieliszka wyżej niż osoba starsza, a pijąc w obecności ważniejszych osób, należy się od nich odwrócić. W kontekście kultury picia w Japonii i Korei Południowej warto przyjrzeć się również statystykom dotyczącym spożycia alkoholu oraz inicjatywom mającym na celu ograniczenie jego nadmiernej konsumpcji. Pokazują one, że przeciętny Japończyk spożywa ok. 7,9 l czystego alkoholu rocznie, a Koreańczyk – ok. 7,7 l.
Oba kraje podejmują działania mające na celu ograniczenie negatywnych skutków nadmiernego spożycia alkoholu, choć wyzwania kulturowe i społeczne sprawiają, że proces ten jest skomplikowany i wymaga ciągłych starań.
Inicjatywy związane z walką z nadmiernym spożyciem alkoholu:
- Japonia: w odpowiedzi na problemy związane z nadmiernym spożyciem alkoholu wprowadzono programy edukacyjne promujące odpowiedzialne picie oraz kampanie społeczne mające na celu zwiększenie świadomości na temat skutków nadużywania alkoholu.
- Korea Południowa: w tym kraju istnieje silna kultura picia, zwłaszcza w kontekście spotkań służbowych i towarzyskich. Niemniej jednak, rosnąca świadomość zdrowotna skłoniła rząd i organizacje pozarządowe do promowania umiarkowanego spożycia alkoholu poprzez kampanie edukacyjne oraz wprowadzanie programów wsparcia dla osób z problemami alkoholowymi.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Anime Instant, czyli przegląd kilkuminutowych animacji
Podczas tej prelekcji prowadzonej przez „Kitsune”, uczestnicy mieli okazję przez dwie godziny oglądać różne, krótkie animacje. Było to świetne rozwiązanie dla osób, które chciały poznać nowe tytuły bez konieczności poświęcania na nie zbyt wiele czasu. Prezentowane produkcje cechowały się różnorodną tematyką i stylem – od humorystycznych, po bardziej poważne.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Najważniejsze mangi w dziejach
Wydarzenie swoją obecnością zaszczycił „Piez na mangi” – twórca internetowy w mediach społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram, TikTok, X i YouTube. Można go znaleźć pod nazwą Piez na mangi (@pieznamangi).
Prelekcja zdecydowanie była interesująca dla osób, które pragnęły poszerzyć swoje horyzonty mangowe o nowe gatunki, ale również dla tych, chcących dowiedzieć się nieco więcej o samych mangach, albo właśnie rozpoczynających swoją przygodę z nimi.
One Piece, Bleach, Naruto i Dragonball zdaniem prowadzącego można uznać za sztandarowe shouneny (gatunek mangi przeznaczony typowo dla chłopców w młodym wieku, shōnen z jap. dosł. chłopiec), które dały podstawy do współczesnego ujęcia tego gatunku w mandze i anime. Szczególną uwagę zwrócił on na Dragonball, który jest uznawany za ojca shounenów. Jak dobrze ujął to prelegent: „Dragonball kroczyło, by Naruto, Bleach i One Piece mogły biec”.
Osamu Tezuka był kolejnym tematem prelekcji. Uznawany za „boga mangi” i często porównywany z Waltem Disneyem, jest autorem mangi Astroboy – serii o chłopcu-androidzie. Seria ta dostała kilka adaptacji, w tym jedną filmową CGI z 2009 r., pod tym samym tytułem. Sam Osamu Tezuka propagował idee pacyfizmu i antywojny.
Przewinął się także temat pierwszych mang w Polsce. Podium zajmuje J. P. Fantastica (Japonica Polonica Fantastica) ze swoim Aż do nieba – Tajemnicza Historia Polski autorstwa Riyoko Ikedy. Jednakże już na targach można było spotkać nielegalnie tłumaczoną na język polski mangę autorstwa Buichi Terasawy o tytule Black Knight Bat. Oficjalnie nie doczekała się ona polskiego wydania, ale można bez trudu odnaleźć ją w języku angielskim.
Natomiast Banana Fish Akimi Yoshidy, której miejscem akcji jest USA w połowie lat 80. XX w., jest pierwszą mangą, która odważnie podchodzi do relacji męsko-męskiej. Pomimo tego, że nie jest powiedziane wprost, co główny bohater czuje do fotografa, którego poznał w barze i z którym nawiązał głęboką więź, to jednak my jako czytelnicy możemy domyślać się, że jest to coś więcej niż tylko przyjaźń. Komiks nawiązuje do BL (boys love – miłość męska), która jest popularnym gatunkiem w Japonii, podobnie jak miłość damsko-damska – GL (girls love).
Slice of life, dziewczyny i magiczne mundurki? Mowa oczywiście o mahō-shōjo! To podgatunek mangi opowiadający o dziewczynach, zazwyczaj w nastoletnim wieku, mających magiczne moce. Naoko Takeuchi z mangą Sailor Moon (Czarodziejka z Księżyca) wprowadziła powiew świeżego powietrza do tego gatunku. Nie sposób nie wspomnieć również o ugrupowaniu Rok 24 (jap. 24年組), grupie żeńskich twórców mangi, która miała znaczący wpływ na rozwój mahō-shōjo.
Inne mangi warte wymienienia to: Berserk Kentaro Miury (początek dla gatunku dark fantasy), Gegege no Kitaro Shigeru Mizukiego, Reptilia Kazuo Umezu (początek dla horroru) i Gyo Junji Ito (współcześnie jeden z najbardziej rozpoznawalnych mangaków rysujących horrory). Mangi ostatniego z wymienionych doczekały się różnych adaptacji, w tym animowanego miniserialu Uzumaki (2024) wydawanego przez Adult Swim.
Tekst: Aleksander Wilkaniec
***
Rycerze, a samuraje – co ich łączy, co dzieli
Na wydarzeniu była również okazja do wysłuchania jednej z prelekcji prowadzonej przez Mateusza „Jezusa” Tomczyka, który przybliżył podobieństwa i różnice między rycerzami i samurajami. Poruszane były okres funkcjonowania rycerstwa i samurajstwa, a także wyposażenie i klasyfikacja wojskowa.
Rycerze funkcjonowali w okresie między XI a XVII w., zaś samurajowie swe zalążki mają już w VIII w. Okres świetności samurajstwa datuje się między XII a XIX w., tak więc samurajowie w zapomienie odeszli o wiele później – ostatni z nich żył w Japonii w latach 1828–1877. Wynika to z głębokiego przywiązania Japończyków do tradycji – w końcu Japonia to jedyny kraj z dwutysięczną historią cesarstwa.
Samurajowie w przeciwieństwie do rycerzy, którzy byli podporządkowani królowi, służyli daimyō – odpowiednikom panów feudalnych w średniowiecznej Japonii. Daimyō zaś podlegali shōgunowi – wodzowi naczelnemu, generałowi i zwierzchnikowi sił zbrojnych. Na dobrą sprawę shōgunowie mieli o wiele większą siłę sprawczą niż sam cesarz i sprawowali władzę nad Japonią od 1192 r. do 1867 r.
Katana była niezbędna każdemu samurajowi, tak jak rycerzowi niezbędny był miecz. Ale oczywiście katana nie była jedyna – również wakizashi i ōdachi były potrzebne samurjowi. Przyrównać je możemy do sztyletów (wakizashi) i niemieckich mieczy oburęcznych, które mogły sięgać nawet do dwóch metrów długości (odachi). Od samuraja oczekiwano umiejętności posługiwania się nie tylko mieczem lecz także i łukiem.
Obowiązywały też zupełnie inna moralność i kodeks idei. Jak rycerzowi znany był kodeks rycerski, tak w Japonii samuraja obowiązywało bushidō (wyznawana przez niego ideologia). Jednak nie było jednakowego wzoru samuraja: każdy klan funkcjonował według własnego bushidō, a co więcej shōgunowie tworzyli swoje własne ideologie. Z tej przyczyny w kulturze Japonii nie zapisał się jednolity obraz samuraja, który mógłby być wzorem dla wojowników wstępujących na tą drogę.
To spotkanie było także świetnym pretekstem do tego, by wspomnieć o marketingu gry Assassin’s Creed: Shadows studia Ubisoft. Mianowicie była mowa o kontrowersji, jaka wybuchła w wyniku nieumyślnego ruchu ze strony osób zajmujących się promowaniem gry, a mówiąc dokładniej, pluszaków grywalnych postaci na połówce bramy torii. Społeczność japońska od razu wytknęła ten trudny dla nich temat, gdyż można było powiązać go z jedyną istniejącą połówką bramy torii, która znajduje się w Nagasaki. Została ona zniszczona w wyniku wybuchu bomby atomowej w czasie II wojny światowej. Wobec tego nietrudno sobie wyobrazić, jak dotknięci poczuli się Japończycy po zobaczeniu tego materiału promocyjnego.
Oprócz tego sam główny bohater dzieli społeczność graczy na dwie grupy. Mowa o postaci Yasuke, czarnoskórym samuraju, o którym pierwsze wzmianki w historii Japonii datuje się na koniec XVI w. Na platformie Netflix można również obejrzeć serial Yasuke (2021), który reimaginuje historię tego samuraja. Tak więc w tym wypadku nie jest łamana spójność historyczna, z której gry z serii Assassin’s Creed słyną, ale graczom na tyle to się nie spodobało, że deweloperzy musieli wymyślić alternatywę. I tak narodziła się Fujibayashi Naoe, fikcyjna kobieta ninja.
Widać więc, że pomimo swojego pozornego podobieństwa, różnice między rycerzami i samurajami były znaczące. Nie ograniczały się one wyłącznie do zasad kierujących ich życiem, lecz także ram czasowych, w których występowali.
Tekst: Aleksander Wilkaniec
***
Biblioteczki mangowe i mangi w bibliotekach
Podczas prelekcji prowadząca, znana w internecie pod pseudonimem „MangowyBzik”, zwróciła uwagę na to, jak biblioteki podchodzą do posiadania segmentu z mangami. Temat ten jest o tyle ciekawy, że jeszcze kilkanaście lat temu dostępność mang w bibliotekach była bardzo ograniczona, a fani musieli wymieniać się nimi między sobą, aby móc przeczytać ulubione tytuły.
W przeszłości wiele bibliotek odrzucało możliwość włączenia mang do swoich zbiorów. Było to spowodowane różnymi czynnikami, w tym postrzeganiem ich jako czegoś „innego” niż tradycyjna literatura, głównie dlatego, że zawierają ilustracje. W bibliotekach dominują książki w formie prozy, dlatego komiksy – nawet jeśli mają rozbudowaną fabułę i wartości artystyczne – często były traktowane jako mniej wartościowa forma czytelnictwa.
Główne przeszkody w wprowadzaniu mang do bibliotek:
- postrzeganie mang jako mniej wartościowej literatury – długo istniało przeświadczenie, że komiksy to coś dla dzieci i nie mają one takiej wartości jak tradycyjne książki;
- obawy o treści – niektóre mangi mogą zawierać elementy przemocy, erotyki lub tematykę, która dla części czytelników jest kontrowersyjna. To rodziło obawy o dostępność takich treści dla młodszych użytkowników bibliotek;
- problemy z klasyfikacją – mangi mają różne grupy docelowe (shōnen, shōjo, seinen, josei itd.), a systemy biblioteczne nie zawsze były przygotowane na ich odpowiednie kategoryzowanie;
- koszty i dostępność – importowanie mang lub kupowanie dużej ilości tomów może być kosztowne, zwłaszcza jeśli biblioteka ma ograniczony budżet;
- opór ze strony społeczności – w niektórych bibliotekach rodzice lub konserwatywne grupy protestowały przeciwko obecności mang w ich zbiorach, kojarząc je z treściami nieodpowiednimi lub dziwnymi w porównaniu do zachodnich książek.
Na szczęście w ostatnich latach nastąpiła znaczna zmiana w podejściu do mang. Coraz więcej bibliotek zaczęło wprowadzać je do swoich zbiorów, a same mangi zyskały status pełnoprawnej literatury – zarówno jako forma rozrywki, jak i nośnik wartościowych treści kulturowych. Wzrost zainteresowania popkulturą japońską oraz hype na anime i mangi przyczyniły się do tego, że biblioteki dostrzegły ich popularność wśród czytelników.
Co więcej, w wielu miejscach organizowane są specjalne biblioteczki mangowe, gdzie czytelnicy mogą zapoznawać się z różnymi gatunkami mang, odkrywać nowe serie i brać udział w spotkaniach dyskusyjnych poświęconych japońskiej kulturze.
Wprowadzenie mang do bibliotek to krok w stronę różnorodności literatury i dostosowania się do współczesnych trendów czytelniczych. Pokazuje, że biblioteki mogą być miejscem otwartym na różne formy sztuki i narracji, a mangi mają w nich swoje pełnoprawne miejsce obok książek prozatorskich.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Japońskie Bieszczady, tajemnice nadmorskiej podstawówki i uroki życia dozorcy w Tokio, czyli najlepsze japońskie i azjatyckie filmy ostatnich lat!
Oto krótkie opisy filmów zaprezentowanych podczas prelekcji „Japońskie Bieszczady” prowadzonej przez „Łukiego” (@kinowyabstrakt):
- Monster (jap. Kaibutsu, 2024) – dramat psychologiczny w reżyserii Hirokazu Koreedy, który opowiada o relacji matki i syna oraz tajemnicy skrywanej w szkole chłopca. Historia ujawnia się stopniowo z różnych perspektyw, budując napięcie i zmuszając widza do refleksji nad prawdą i manipulacją.
- Zła nie ma (jap. Aku wa Sonzai Shinai, 2024) – film Ryûsuke Hamaguchiego, eksplorujący temat wpływu ludzkich działań na środowisko i społeczność. Opowiada o małej, spokojnej miejscowości, w której planowana jest budowa luksusowego ośrodka turystycznego, co budzi sprzeciw mieszkańców.
- Perfect Days (2023) – poetycki dramat Wima Wendersa o mężczyźnie pracującym jako sprzątacz toalet publicznych w Tokio. Film ukazuje codzienność głównego bohatera, jego rytuały i ciche piękno życia, koncentrując się na prostych, ale głębokich doświadczeniach.
- Yudo: Droga kąpieli (ang. Yudo: The Way of the Bath, 2022) – ciepła opowieść Masayukiego Suzuki o dwóch braciach, którzy po śmierci ojca dziedziczą łaźnię publiczną. Ich odmienne podejście do życia i tradycji prowadzi do wielu zabawnych, ale i wzruszających momentów, ukazując znaczenie relacji międzyludzkich oraz japońskiej kultury kąpieli.
- Dead Talents Society (2024) – thriller Johna Hsu o grupie młodych ludzi uwikłanych w mroczne intrygi świata show-biznesu. Film eksploruje tematy sławy, ambicji i ceny, jaką trzeba zapłacić za sukces.
- Kod Zła (ang. Longlegs, 2024) – kryminał z elementami thrillera Oza Perkinsa, w którym dochodzi do serii tajemniczych zbrodni. Śledztwo prowadzi do odkrycia skomplikowanej sieci powiązań, a fabuła stopniowo odsłania ukryte motywy i moralne dylematy bohaterów.
- Każdy dzień to dobry dzień (ang. Every Day a Good Day, 2018) – wzruszająca historia młodej kobiety, która zaczyna uczęszczać na zajęcia z ceremonii parzenia herbaty. Film ukazuje jej dojrzewanie i zmieniający się sposób postrzegania świata pod wpływem tej tradycji. Spokojny, refleksyjny obraz o pięknie codziennych chwil Tatsushiego Ōmori.
- Drive My Car (2021) – nagrodzony Oscarami film Ryûsuke Hamaguchiego, będący adaptacją opowiadania Harukiego Murakamiego. Opowiada o aktorze teatralnym, który po stracie żony nawiązuje niezwykłą relację z młodą szoferką. Historia pełna emocjonalnych niuansów i subtelnych dialogów.
- Nasza młodsza siostra (ang. Our Little Sister, jap. Umimachi diary,2015) – ciepły, rodzinny dramat Hirokazu Koreedy o trzech siostrach, które po śmierci ojca poznają swoją młodszą, nieznaną wcześniej przyrodnią siostrę. Film o relacjach, przebaczeniu i budowaniu nowej więzi.
- Midnight Diner (2016) – adaptacja Jojiego Matsuoki popularnej mangi, ukazująca życie nocnej jadłodajni w Tokio. Każdy odcinek (lub segment filmu) koncentruje się na innym gościu baru i jego historii, splecionej z codziennym życiem i smakami japońskiej kuchni.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Pismo japońskie
Na prelekcji dotyczącej pisma japońskiego prowadząca „Dommie”, na co dzień tworząca blog o kulturze japońskiej (Kroniki Wabi Sabi), skupiła się na praktycznych wskazówkach do efektywnej nauki. Uczestnicy otrzymali kartki, na których mogli ćwiczyć znaki prezentowane na tablicy multimedialnej. Prowadząca dostosowała poziom aktywności do różnych stopni zaawansowania – osoby początkujące miały okazję pisać znaki pod jej okiem, natomiast ci, którzy już wcześniej uczyli się japońskiego, mogli przeprowadzać krótkie dialogi lub czytać zdania na głos. Dzięki temu każdy mógł wynieść z tej prelekcji coś dla siebie.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Ekstrawagancka moda na j-rockowej scenie – Visual Kei
Visual Kei to japoński nurt muzyczno-modowy, który łączy rock, metal i punk z teatralnym wizerunkiem scenicznym. Artyści charakteryzują się ekstrawaganckimi fryzurami, mocnym makijażem, androgynicznym wyglądem oraz bogato zdobionymi strojami inspirowanymi gotykiem, barokiem, cyberpunkiem, a nawet estetyką steampunkową. Chociaż Visual Kei to głównie styl wizualny, jego wpływ rozciąga się także na muzykę, często eksperymentalną i emocjonalnie intensywną.
Najbardziej znane zespoły Visual Kei:
- X Japan – zespół uważany za prekursora gatunku, łączący heavy metal i ballady,
- The Gazette – jeden z najpopularniejszych zespołów Visual Kei, mieszający metal, rock i elektronikę,
- Dir en Grey – zespół o bardziej eksperymentalnym i mrocznym brzmieniu, często na granicy metalcore’u i progresji,
- Versailles – zespół czerpiący inspiracje z estetyki rokokowej i symfonicznego metalu,
- Malice Mizer – zespół łączący gotycki romantyzm z teatralnością i muzyką klasyczną,
- Buck-Tick – zespół o bardziej new-wave’owym i post-punkowym podejściu do Visual Kei,
- Alice Nine – zespół łączy melodyjne, bardziej pop-rockowe brzmienie z elementami Visual Kei.
Gatunek Visual Kei, choć obecnie nieco mniej popularny niż w latach 90. i 2000., nadal ma oddanych fanów i wpływa na współczesną japońską scenę rockową. Jego znaczenie można dostrzec także w anime, modzie ulicznej oraz subkulturach gotyckich i punkowych.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Konwenty polskie a konwenty zachodnie
Podczas prelekcji „Konwenty polskie a konwenty zachodnie” prowadzący Robert Bilski znany szerszej publiczności jako „Serek Fandomowy” przedstawił przegląd największych konwentów w Europie i Ameryce Północnej, zwracając uwagę na różnice w ich organizacji oraz liczbie uczestników.
Największe konwenty w Europie:
- Japan Expo (Paryż, Francja): to jedno z największych europejskich wydarzeń poświęconych kulturze japońskiej, obejmujące anime, mangę, muzykę i tradycje Japonii. Chociaż dokładne liczby uczestników mogą się różnić w zależności od roku, wydarzenie to przyciąga zazwyczaj dziesiątki tysięcy fanów z całego świata.
- Lucca Comics & Games (Lucca, Włochy): to znany festiwal komiksów i gier, przyciągający fanów z całej Europy. Jest to jedno z największych wydarzeń tego typu na świecie, gromadzące setki tysięcy uczestników podczas każdej edycji.
- MCM London Comic Con (Londyn, Wielka Brytania): to duży konwent skupiający się na popkulturze, komiksach, filmach i grach. Wydarzenie to regularnie przyciąga dziesiątki tysięcy uczestników, czyniąc je jednym z największych tego typu w Europie.
- Pyrkon (Poznań, Polska): to największy polski konwent fantastyki, który zajął 6. miejsce w rankingu europejskich wydarzeń tego typu. W 2022 r. Pyrkon odnotował rekordową liczbę gości – 57 tys. uczestników. Podczas edycji w 2024 r. bramki przekroczyło blisko 50 tys. ludzi.
Największe konwenty w Ameryce Północnej:
- San Diego Comic-Con (San Diego, USA): Prawdopodobnie największy i najpopularniejszy konwent fanów komiksu, seriali i szeroko pojętej fantastyki. Odbywa się corocznie w San Diego Convention Center od 1970 r., gromadząc jednorazowo ponad 130 tys. uczestników.
- Anime Expo (Los Angeles, USA): Jeden z największych i najbardziej znanych konwentów anime na świecie.
- New York Comic Con (Nowy Jork, USA): Coroczny konwent fanów komiksów, gier, filmów i telewizji, odbywający się w Jacob K. Javits Convention Center. W 2022 r. przyciągnął około 200 tys. uczestników, stając się najliczniej odwiedzanym konwentem w Ameryce Północnej.
W Stanach Zjednoczonych konwenty często koncentrują się na koncertach i konkursach cosplay, z mniejszym naciskiem na prelekcje. Dodatkowo, amerykańskie wydarzenia często posiadają sekcje dedykowane fanom K-popu, co nie jest powszechne w przypadku polskich konwentów.
W Polsce natomiast popularność konwentów znacząco wzrosła około 2015 r., kiedy liczba uczestników na niektórych wydarzeniach przekroczyła 2 tys. osób. Od tego czasu scena konwentowa w kraju dynamicznie się rozwija, oferując coraz więcej atrakcji dla fanów różnych dziedzin popkultury.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Touhou Project dla nowych – dalekowschodnia rytmiczno-arkadowa magia
Podczas konwentu uczestnicy mieli okazję zgłębić świat Touhou Project, jednej z najbardziej kultowych serii gier danmaku (jap. bullet hell), stworzonej przez Jun’ye Ote posługującego się pseudonimem „ZUN”. Dla osób niezaznajomionych z tym uniwersum, „666gonzo666” przygotował prelekcję wprowadzającą, która w przystępny sposób przedstawiała podstawy świata Touhou, jego historię, charakterystycznych bohaterów oraz wpływ na japońską popkulturę. Dzięki temu nawet osoby zupełnie nowe w temacie mogły zainteresować się serią i poczuć chęć dalszego odkrywania jej tajemnic.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Fenomen muzyki z Touhou Project
W programie znalazła się także prelekcja poświęcona muzyce w Touhou, która szczegółowo analizowała jej unikalne kompozycje. Prowadzący „HWeSek” omówił teoretyczne aspekty muzyki używanej w grach, jej wpływ na fanowskie aranżacje oraz charakterystyczne elementy brzmieniowe, które wyróżniają ścieżkę dźwiękową Touhou na tle innych gier.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Twórczość fanowska w Touhou Project
Na koniec tego bloku tematycznego odbyła się prelekcja o twórczości fanowskiej związanej z Touhou, podczas której uczestnicy mogli dowiedzieć się, jak ogromny wpływ seria ma na fandom. Omówiono różne formy fanowskiej ekspresji – od doujinshi (niezależnych publikacji fanowskich) przez animacje i gry inspirowane Touhou, aż po liczne przeróbki muzyczne i remiksy. Chociaż niektóre informacje mogły być już znane bardziej zaznajomionym z tematem uczestnikom, całość była ciekawym podsumowaniem kreatywności fanów tej serii. Prelekcja o twórczości fanowskiej w Touhou odbyła się w zastępstwie za prelekcję „Pawelr98” – „Gatunki i circle muzyczne z Touhou Project”.
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Atrakcje
Na konwencie na uczestników czekało wiele różnorodnych atrakcji, które pozwalały zarówno na aktywną zabawę, jak i na doświadczenie japońskiej kultury w różnych formach.
- Strefa Gamingowa – osu!
Fani gier rytmicznych mogli spróbować swoich sił w popularnej grze osu!, która cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. Na stoisku dostępne były różne metody sterowania, w tym możliwość gry na rysiku, co stanowiło ciekawe wyzwanie nawet dla doświadczonych graczy. - Wolne Śpiewanie – Karaoke
Dla miłośników muzyki przygotowano wolne śpiewanie, czyli otwarte karaoke, gdzie każdy mógł spontanicznie wykonać swój ulubiony utwór. Nie brakowało klasycznych hitów z anime, takich jak opening z Czarodziejki z Księżyca, a wspólne śpiewanie z innymi uczestnikami tworzyło niezapomnianą atmosferę. - Strefa Gastronomiczna – Smaki Japonii
Na konwencie można było również skosztować tradycyjnych japońskich potraw. Jednym z dostępnych dań było okonomiyaki, czyli japoński placek przygotowywany na grillu, często porównywany do naleśnika lub pizzy. Stoisko prowadziła Japonka, co dodawało autentyczności całemu doświadczeniu kulinarnemu. - Przymierzanie Tradycyjnych Strojów Azjatyckich
Jedną z bardziej unikalnych atrakcji była możliwość przymierzania tradycyjnych strojów azjatyckich, co pozwalało uczestnikom poczuć się jak postacie z historycznych dramatów czy anime. Do dyspozycji były nie tylko kimona, ale również stroje chińskie, koreańskie i indyjskie, co pozwalało na poznanie różnorodności kultur Azji. Chociaż zabrakło męskich strojów, niektórzy uczestnicy zdecydowali się na przymierzenie damskich – i było to świetnym doświadczeniem!
Tekst: Ilona Sukmanowska
***
Kilka słów na zakończenie
Konwent Hiwasai w Opolu okazał się wydarzeniem pełnym emocji, ciekawych prelekcji i stoisk. Uczestnicy i wystawcy mieli wiele do powiedzenia – zarówno o tym, co było świetne, jak i o rzeczach, które można by poprawić. Mimo kilku organizacyjnych niedociągnięć, uczestnicy dobrze się bawili i już czekają na kolejną edycję!
Tekst wstępu: Aleksander Wilkaniec
Tekst zakończenia: Ilona Sukmanowska
Grafika główna: Hiwasai
Zdjęcia: Ilona Sukmanowska
