Tradycje to coś, co przekazujemy z pokolenia na pokolenie, z nadzieją dalszego pielęgnowania. W tym artykule skupię się na tradycjach sylwestrowych w różnych państwach, przybliżę ich obchody oraz opowiem kilka ciekawostek związanych ze świętowaniem Sylwestra.
Chiny (阴历新年)
W przeciwieństwie do państw europejskich, w Chinach Nowy Rok obchodzony jest zgodnie z kalendarzem księżycowo-słonecznym, a nie gregoriańskim – stąd nieregularność dnia obchodów. Zawsze jednak jest to data nie wcześniejsza niż 21 stycznia i nie późniejsza niż 20 lutego. Za początek, który zwiastuje okres noworoczny, Chińczycy uznają Làbā jié (臘八節), w tłumaczeniu: Festiwal Laba, obchodzony 8. dnia 12. miesiąca księżycowego. Upamiętnia on moment, w którym zgodnie z wierzeniami buddyjskimi przywódca religijny Budda dostąpił oświecenia. W tym dniu Chińczycy mają zwyczaj spożywać danie składające się z kleistego ryżu, fasoli, orzechów i suszonych owoców. Wydarzenie to przypadło w tym roku na 7 stycznia, jednak warto pamiętać, że Festiwal Laba nie jest najważniejszą częścią okresu noworocznego.
W tym roku głównym świętem, które Chińczycy hucznie obchodzili, był Chiński Nowy Rok, znany również jako Księżycowy Nowy Rok. Rozpoczął się on 29 stycznia i trwał do 12 lutego. Ludzie w przeddzień Nowego Roku mają w zwyczaju sprzątać domy, dekorować je czerwonymi lampionami, dwuwierszami, wycinankami i noworocznymi obrazami. Wierzy się, że ich wieszanie ma odstraszać złe siły oraz przyciągać długowieczne błogosławieństwo, zdrowie i spokój. Do innych aktywności, które dzieją się w przeciągu 15 dni Nowego Roku, należą dzielenie się czerwonymi kopertami z pieniędzmi, odwiedzanie grobów zmarłych, wspólne wieczerze i odpalanie fajerwerków, z których Chińczycy słyną jako ich twórcy. Księżycowy Nowy Rok zamyka Festiwal Lampionów, kiedy to Chińczycy wysyłają je w niebo lub puszczająna wodzie.
Etiopia (Enkutatash)
Etiopczycy, podobnie jak Chińczycy, obchodzą Nowy Rok w zupełnie innym czasie. Dniem, w którym lokalna społeczność Etiopii rozpoczyna noworoczne świętowanie jest 11 września, a wynika to z różnic w systemie datowania. W tym kraju kalendarz składa się z 13 miesięcy, z czego większość ma 30 dni. Z wyjątkiem ostatniego, który liczy od pięciu do sześciu dni, w zależności od tego, czy rok jest przestępny. W związku z tym na obecną chwilę w Etiopii trwa 2017 r. Świętowanie nieprzypadkowo odbywa się we wrześniu – w Etiopii uważa się, że Bóg stworzył Ziemię właśnie w tym miesiącu. Legendy głoszą, że Makeda, ówczesna królowa Saby, w trakcie jej wizyty państwowej, otrzymała w prezencie klejnoty od biblijnego króla Salomona. Gdy wróciła pod koniec suchego sezonu letniego, żółte kwiaty zaczęły kwitnąć na pagórkach otaczających Addis Ababa, tym samym zwiastując koniec długiej suszy i początek nowego życia w państwie. W hołdzie dawnej cesarzowej festiwal został nazwany Enkutatash, co w przybliżonym tłumaczeniu znaczy „prezent w postaci klejnotów”.
Dzień Nowego Roku otwiera się tradycyjnymi piosenkami, często wykonywanymi przez młode etiopskie dziewczyny. Yndżera (etiopski kwaśny chleb z fermentowanego teffu) i gulasz z kurczaka królują na stole razem z tradycyjnym winem na bazie miodu i świeżą etiopską kawą. Wraz ze zbliżaniem się zmroku rodziny zbierają się i budują wspólne ognisko, które zapalają, gdy zapada noc. Warto również wspomnieć, że pomimo swych religijnych korzeni, Enkutatash nie jest świętem ściśle zarezerwowanym dla osób wierzących – tak samo jak Święta Bożego Narodzenia nie są obchodzone tylko przez Chrześcijan.
Hiszpania (Nochevieja)
W Hiszpanii obchody noworoczne odbywają się 31 grudnia. W tym dniu rodziny, które kultywują ten zwyczaj, wychodzą odświętnie ubrane, biorąc ze sobą paczkę winogron, butelkę cavy, cydru lub – w przypadku tych osób, które mogą sobie pozwolić na więcej – szampana. Wraz z wybiciem północy Hiszpanie jedzą po jednym winogronie przy każdym z 12 uderzeń dzwonu. Winogrona mają symbolizować życzenia na następne 12 miesięcy w nowym roku. Ta praktyka najprawdopodobniej została rozpowszechniona przez winogrodników w 1909 r. z powodu nadprodukcji tego owocu w tamtym czasie. Kiedy mówimy o tradycjach, nie można zapomnieć o noworocznych przesądach i wierzeniach, które mają przynieść szczęście w nadchodzącym roku. Do takich czynności należą ubieranie czerwonej bielizny, która ma zwiększyć szanse na znalezienie drugiej połówki oraz chodzenie z walizką podróżną wokół bloków – zapewnienie wielu podróży na następne 365 dni. Ciekawostką również jest to, że studenci w Hiszpanii w ostatni czwartek przed przerwą świąteczną obchodzą La Nochevieja Universitaria. Tradycja ta odbywa się w Salamance, umożliwiając studentom spoza miasta wspólne świętowanie Sylwestra z przyjaciółmi, zanim wyjadą do domów na święta.
Salwador
Wszystkie państwa hiszpańskojęzyczne cechują się podobnymi tradycjami – ich wspólnym elementem jest jedzenie winogron, ubieranie czerwonej bielizny i chodzenie z walizką. Salwadorczycy jednak mają swój własny zwyczaj, którym jest palenie ludzkich rozmiarów kukiełek Año Viejo. Symbolizują one wszystkie złe skojarzenia ze starym rokiem. Często za obiekt naśladowczy ludzie obierają sławne osoby, celebrytów i polityków.
Australia
Każde większe miasto w Australii obchodzi Sylwestra przy dźwiękach fajerwerków i innych atrakcji. Do najbardziej popularnych miast należy Sydney ze swoimi pokazami na Sydney Harbour Bridge. Warto również wspomnieć, że Australijczycy witają Nowy Rok przy muzyce i tańcach rdzennych mieszkańców Australii i Cieśniny Torresa.
Brazylia (Réveillon)
Brazylijczycy również mają w zwyczaju jeść winogrona na Nowy Rok, ale inne przysmaki też są obecne: liczi, grejpfrut, soczewica – z czego dwa ostatnie pełnią kluczowe znaczenie w kulturze noworocznej Brazylii. Soczewica ma rzekomo przynieść szczęście, a grejpfrut bogactwo, pod warunkiem że zostawi się siedem pestek tego owocu w portfelu. Osoby wierzące w siłę tych tradycji mają też zakaz jedzenia drobiu, ponieważ zwierzęta te chodzą tyłem, co symbolizuje zacofanie w życiu. W przeciwieństwie do Hiszpanii, Brazylijczycy nie ograniczają się do jednego koloru symbolicznej bielizny, a mają ich aż osiem! Każdy z nich ma jakieś znaczenie: biały (pokój i harmonia), niebieski (spokój i przyjaźń), żółty (pieniądze i szczęście), różowy (miłość), czerwony (pasja), pomarańczowy (sukces w pracy), zielony (zdrowie) i fioletowy (inspiracja). Ubieranie białych ubrań też jest mile widziane, gdyż oznaczają one pokój, czystość i odnowienie. Nie sposób również zapomnieć o głównym wydarzeniu, które odbywa się na plaży Copacabana w Rio de Janeiro – ludzie przeskakują tam przez siedem fal, tańczą i składają dary bogini Jemaji. Jeśli uda się to wszystko zrobić bezbłędnie, ma się gwarantowane szczęście w nowym roku.
***
Ludzie mogą obchodzić Nowy Rok na różne sposoby, często pielęgnując tradycje rodzinne. Niewątpliwie możemy zauważyć też pewne powiązania między niektórymi zabobonami, np. znaczenie koloru czerwonego czy jedzenie winogron. Z pewnością jednak tym, co łączy te wszystkie rzeczy, jest czas, który możemy spędzić z rodziną, żegnając stary rok i witając nowy.
Źródła:
- C. Tang, Chinese New Year Celebrations and Activities (2025): Day-by-Day Guide, https://www.chinahighlights.com/travelguide/festivals/chinese-new-year-celebration.htm, [dostęp: 13.12.2024].
- M. Rittenhouse, A Brazilian New Year’s Eve: fun traditions & superstitions, https://www.pimsleur.com/blog/brazilian-new-years-eve/, [dostęp: 13.12.2024].
- Ethiopian New Year, https://www.brilliant-ethiopia.com/ethiopian-new-year, [dostęp: 13.12.2024].
- New Year’s Eve in Spain (Nochevieja), https://www.donquijote.org/spanish-culture/holidays/nochevieja/, [dostęp: 13.12.2014].
- Happy New Year, https://www.sydneynewyearseve.com, [dostęp: 13.12.2014].
- New Year’s Eve in Brazil, https://texasdebrazil.com/news/new-years-eve-in-brazil/, [dostęp: 13.12.2024].
Tekst: Aleksander Wilkaniec
Zdjęcie: Anna Hołowata
