Czym tak naprawdę jest placebo? Na czym polega jego efekt? Czy faktycznie może ono uleczyć? Odpowiedzi na te pytania możecie znaleźć w dalszej części artykułu.
Placebo definiuję się jako substancję obojętną dla organizmu, która nie wywiera – z medycznego punktu widzenia – wpływu na stan zdrowia pacjenta. Ustalenie tej definicji przyczyniło się do udoskonalenia szeroko pojętych badań naukowych. Stało się możliwe, aby podczas badań dzielić pacjentów na grupy, którym podaje się placebo lub poddany ocenie lek. Badany natomiast nie wie, co przyjmuje, a sama postać placebo (jego wygląd, zapach, smak) nie wskazuje na rodzaj substancji. Dodatkowym zabezpieczeniem takiego badania jest zakodowanie wszystkich próbek przed jego rozpoczęciem. W ten sposób osoby pracujące przy nim również nie będą wiedziały co i komu podają. Taka procedura umożliwia uniknięcie zafałszowań i oszustw, dzięki czemu, badania można uznać za wiarygodne, a uzyskane wyniki – za autentyczne.
Efekt placebo obserwowany jest w medycynie i farmacji, a także w życiu codziennym. Duże znaczenie odgrywa tutaj psychologia. Okazuje się, że wiara w zastosowaną terapię i przekonanie o jej skuteczności może znacząco polepszyć stan zdrowia pacjenta. Czasem wystarczy wizyta w przychodni, prosta recepta, gwarancja lekarza i zmienia się nasz stosunek do choroby, a umysł zaczyna wierzyć w powodzenie terapii, co przekłada się na faktyczne rezultaty. Zatem idealnie obrazuje to prawdziwą siłę naszego umysłu! Sposób działania efektu placebo opiera się bowiem na szeregu przemian neurobiologicznych, w tym produkcji neuroprzekaźników.
Warto wspomnieć, że istnieje również określenie efekt nocebo. Termin ten odnosi się do negatywnych i niepożądanych objawów podczas stosowania – z definicji – substancji obojętnej. Od strony psychologicznej negatywne nastawienie do zastosowanej terapii może skutkować faktycznym pogorszeniem stanu zdrowia. Efekt nocebo najczęściej obserwuje się u osób dotkniętych depresją lub hipochondrią.
Nasuwa się pytanie, czy lekarz z wyboru może leczyć pacjenta przy użyciu placebo. Otóż odpowiedź brzmi – nie, według rozporządzenia unijnego placebo stosuje się w terapiach eksperymentalnych, a także gdy zastosowane dotychczas standardowe schematy leczenia nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
W literaturze naukowej znajdziemy opisy wielu badań potwierdzających skuteczność placebo oraz negatywny wpływ efektu nocebo, a sam temat ciągle cieszy się wśród naukowców ogromną popularnością. Temat jest nadal badany przez wielu naukowców w nadziei, że wyniki badań pomogą w uskutecznieniu prowadzonych badań klinicznych. Z tego powodu konieczne jest zwiększenie liczby badań, które umożliwią nam dokładniejsze poznanie działania placebo.
Źródła:
- F. Benedetti, Placebo and the new physiology of the doctor-patient relationship, „Physiological Reviews”, 2013.
- S. Dodd, O. M. Dean, J. Vian, M. Berk, A Review of the Theoretical and Biological Understanding of the Nocebo and Placebo Phenomena, „Clinical Therapeutics”, 2017.
- M. Jakovljevic, The placebo-nocebo response: controversies and challenges from clinical and research perspective, „European Neuropsychopharmacology, 2014.
Autorki: Julia Kuc, Monika Kompala
Zdjęcie: Marta Michalik
