Dnia 23 lutego obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że w samej Polsce chorobą tą dotkniętych jest 1,2 mln osób. Czym zatem jest depresja i jak można ją przezwyciężyć?
Objawy depresji i garść statystyk
Depresja jest chorobą psychiczną dotykającą prawie każdej sfery życia chorego. Określa się ją również mianem zaburzenia afektywnego jednobiegunowego, w którym na pierwszy plan wysuwają się chorobowe zmiany nastroju. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 objawami, które najczęściej zaobserwować można u chorych na depresję, są: obniżony nastrój przez większą część dnia i niemal codziennie, niezdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia), bezsenność lub wzmożona senność, utrata lub przyrost masy ciała, pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe, męczliwość i utrata energii, poczucie niskiej wartości, utrudniona koncentracja oraz nawracające myśli o śmierci. Te ostatnie mogą niejednokrotnie nabrać charakteru myśli samobójczych (niekiedy ze sprecyzowanym planem odebrania sobie życia).
W raporcie Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) z 2021 r. przeczytać można, że świadczenia z rozpoznaniem głównym lub współistniejącym depresji udzielono aż 682 tys. pacjentom. Najczęściej przyznawano je osobom w przedziale wiekowym 56–64 lata. W tym samym roku refundowane leki przeciwdepresyjne wykupiło 1,5 mln osób, co przekłada się na 59% wzrost względem 2013 r. W tym okresie wystawiono także 363 tys. zwolnień lekarskich oraz 3,3 tys. orzeczeń o niezdolności do pracy spowodowanej depresją i epizodami depresyjnymi.
Skąd bierze się depresja?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna – depresja może mieć różne źródła, może brać się z jednej przyczyny lub wielu. Podatność na nią może być uwarunkowana biologicznie, np. może wynikać ze sposobu funkcjonowania mózgu lub zaburzeń w produkcji neuroprzekaźników (m.in. serotoniny, noradrenaliny). Choroba ta może być również skutkiem traumatycznych wydarzeń – takich jak rozwód, śmierć bliskich – czy trwania w patologicznej relacji. Czynnikami, które także wpłynąć mogą na powstawanie depresji, są zaburzenia w gospodarce hormonalnej, nieprawidłowa higiena snu czy narażenie na silny stres w codziennym życiu. Depresja może być również ściśle związana z nadużywaniem środków psychoaktywnych, takich jak alkohol. Jest on tzw. depresantem, czyli substancją działającą depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Jak może wyglądać życie z depresją?
Jest to choroba, która u każdego z chorych może wyglądać inaczej, różnić się nieco objawami oraz natężeniem. Jednak w miarę jej pogłębiania się chory może odczuwać coraz silniejsze zmęczenie i wyczerpanie – zarówno psychiczne, jak i fizyczne. W głębokiej depresji poczucie wyczerpania może spowolnić procesy myślenia, poruszania się czy mówienia. W słowniku chorych na depresję raczej nie pojawiają się „proste rzeczy”. Codzienne, nawet te rutynowe czynności, mogą stanowić ogromną trudność – zwykłe umycie zębów może stać się dużym wyzwaniem. Często pojawia się także izolacja, która bierze się z poczucia winy, niższości oraz lęku przed oceną osób, które dostrzegą problem. Charakterystyczna dla ludzi zmagających się z depresją jest także anhedonia. Chory traci zdolność do odczuwania przyjemności z rzeczy oraz aktywności, które przedtem sprawiały mu radość i satysfakcję. Może to także dotyczyć sfery seksualnej, co objawia się obniżonym libido lub jego całkowitym brakiem.
Co zrobić, gdy podejrzewam u siebie depresję?
W przypadku zauważenia u siebie objawów depresji, zawsze warto skonsultować swoje podejrzenia z psychologiem i/lub psychiatrą. Najczęściej stosowaną metodą leczenia depresji jest połączenie psychoterapii i farmakoterapii. Antydepresanty z grup SSRI (np. sertralina) oraz SNRI (np. duloksetyna) są lekami pierwszego rzutu, które przepisywane są najczęściej, gdy nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. Nie posiadają potencjału uzależniającego i niektóre z nich można bezpiecznie stosować nawet u dzieci.
Warto także znać poniższe numery telefonów, pod które można dzwonić, gdy poczujemy się gorzej, znajdziemy się w kryzysie i będziemy potrzebować pilnej pomocy:
800 702 222 – linia wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego, całodobowa i bezpłatna telefoniczna pomoc psychologiczna dla dzieci, młodzieży i dorosłych;
116 123 – Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym, czynny w godz. 14:00–22:00;
116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, bezpłatny i całodobowy.
Warto również pamiętać o numerze alarmowym – 112.
W przypadku braku możliwości lub niechęci do wykonania telefonu, można również zgłosić się do najbliższej placówki medycznej lub skorzystać z czatów oferowanych przez powyższe linie wsparcia, np. centrumwsparcia.pl.
Autorka: Iga Czernik
Zdjęcie: Katarzyna Sajdych
