Oddech to życie oraz najważniejsza funkcja życiowa człowieka. Bez jedzenia i picia da się przeżyć nawet kilka dni, bez oddechu nie przeżyjemy jednak dłużej niż kilka minut. Samo oddychanie stanowi dominującą czynność w życiu człowieka, dlatego tak ważna jest jego jakość.
Statystycznie człowiek wykonuje ok. 20 tys. oddechów dziennie. Czy jednak robi to prawidłowo? Najkorzystniejszym sposobem oddychania jest oddech przez nos, ponieważ to on filtruje i ociepla powietrze, które następnie przedostaje się do dalszych partii układu oddechowego. Dodatkowo powietrze to jest wzbogacane o tlenek azotu dzięki gruczołom zatokowym. Nos odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu przepony, czyli podstawowego mięśnia oddechowego u człowieka. Dzieje się tak przez to, że nos daje odpowiedni opór powietrza dzięki wąskim kanalikom. Razem z przeponą angażowane przy odpowiednim nosowym oddechu są mięśnie międzyżebrowe oraz mięsień poprzeczny brzucha. Drogę przepływającego tędy powietrza nazywa się „torem dolnożebrowym”. Gdy człowiek oddycha, unosi się górna część brzucha oraz klatka piersiowa. Aktywne są także dolne żebra.
Praktyka kontrolowania oddechu ze względów zdrowotnych czy duchowych była wykorzystywana już od tysiącleci w kulturach Wschodu. Oddech wpływa m.in. na samopoczucie, nastrój, emocje, stres, ale również na koncentrację i pamięć. W 2018 r. przeprowadzono w tym zakresie ciekawe badanie na Northwestern University w Illinois. Okazało się, że w momencie, gdy chcemy przywołać wspomnienia, powinniśmy wykonywać wdech. Co najciekawsze, najlepsze efekty osiąga się podczas wcześniej już wspomnianego wdechu przez nos. Z badania tego wyniknęło również kilka innych kwestii, takich jak np. istota rytmu oddychania. Powoduje on aktywność elektryczną w mózgu, która z kolei wspiera procesy związane z przypominaniem i emocjami. Poprzez powolny rytm oddychania poprawia się ocena emocjonalna, która również ułatwia przywoływanie wspomnień.
Częste oddychanie przez usta może być niebezpieczne, chociaż nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Podczas tej czynności opada język, który nie przeciwdziała sile oddziaływania policzków, przez to wydłuża się twarz, występuje chrapanie, a nawet bezdech senny. Często pojawiają się też zatokowe bóle głowy i narażenia na różnego rodzaju infekcje czy alergie.
Większość z nas nie zwraca uwagi na to, jak oddycha. Robi to, bo musi. Jest to czynność wykonywana automatycznie. Warto jednak zastanowić się, czy nie lepiej poprawić jakość naszego oddechu i zadbać tym samym o swoje zdrowie.
Na koniec kilka ćwiczeń oddechowych, które wykonuje się szybko i przyjemnie. Pierwszym z nich jest oddychanie z liczeniem. Polega ono na wydłużaniu wydechu. Stajemy w lekkim rozkroku, a ręce opieramy na biodrach. Następnie bierzemy krótki wdech nosem, a podczas wydechu liczymy do 10 (z czasem wydłużamy jego trwanie). Możemy również ćwiczyć oddech, łącząc go z podnoszeniem i opuszczaniem rąk – pozycja stojąca, lekki rozkrok, ręce opuszczone swobodnie wzdłuż ciała. Podczas wykonaniu krótkiego wdechu, podnosimy ręce do boku, a następnie przy powolnym wydechu opuszczamy ręce. Trzecią propozycją jest ćwiczenie przy użyciu książki. Tym razem kładziemy się na plecach, na płaskim podłożu, układamy książkę na brzuchu i bierzemy wdech nosem tak, aby książka się uniosła. Następnie wstrzymujemy powietrze na kilka sekund, a po chwili wykonujemy wydech przez delikatnie otwarte usta, opuszczając książkę. Ćwiczenie to jest jednak bardziej wymagające, ponieważ oddech jest częściowo blokowany przez ciężar książki. Podane przykłady są tylko namiastką tego, w jaki sposób można poprawić jakość swojego oddechu, więc każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.
Źródła:
- K. Radlak, Oddychanie przeponowe, https://fizjoterapeuty.pl/cwiczenia-lecznicze/oddychanie-przeponowe.html, [dostęp: 18.01.2024].
- M. Tofilski, Wdech i wydech, czyli oddychanie a kontrola emocji, https://ciekawe.org/2018/03/14/wdech-i-wydech-czyli-oddychanie-a-kontrola-emocji/, [dostęp: 18.01.2024].
- Ćwiczenia oddechowe, https://fizjoterapia.kielce.pl/wp-content/uploads/2020/03/%C4%87wiczenia-oddechowe.pdf, [dostęp: 21.01.2024].
Tekst: Natalia Sykoś
Grafika: Agata Smolarczyk
