Odpoczynek powinien być nieodłącznym elementem naszego życia. Pozwala on na przerwę od natłoku codziennych myśli i obowiązków oraz pomaga w nabraniu energii do dalszego działania.
Rodzaje odpoczynku
Zbyt często łączymy odpoczynek z regeneracją na poziomie fizycznym. Wielu z nas myśląc o odpoczynku utożsamia go z większą potrzebą snu lub z wizją ciepłych wakacji, w trakcie których uciekamy od obowiązków życia codziennego. Najczęściej jednak po powrocie z nich, już po kilku dniach znowu zaczynamy zmagać się z uczuciem zmęczenia – to dlatego, że wyróżniamy wiele rodzajów odpoczynku. Drka Saundra Dalton-Smith – lekarka i autorka wielu książek o odpoczywaniu (m.in. Sacred Rest) porusza kwestie siedmiu jego kategorii:
- Odpoczynek psychiczny – każdy z nas ma dni, w których czuje się zmęczony psychicznie. Najczęstszymi powodami są praca, kłopoty rodzinne bądź kłótnie z przyjaciółmi. Ludzie różnią się od siebie wrażliwością na bodźce, dlatego tak istotny jest odpoczynek w tym zakresie. Gdy czujemy się przytłoczeni, warto zastosować ćwiczenia relaksacyjne, medytację, poczytać książkę czy pobawić się ze zwierzętami domowymi. Ważne jest, by uwolnić głowę od nachalnych myśli, spróbować oczyścić umysł i skupić tylko na wykonywanych w danej chwili czynnościach. Być tu i teraz;
- Odpoczynek sensoryczny – codziennie doświadczamy mnóstwa wrażeń i sygnałów zewnętrznych, oddziałujących na każdy z naszych zmysłów. Często nie zdajemy sobie sprawy, że zmęczenie, jakie czujemy, spowodowane jest nadmiarem sensorycznym. Z tego powodu warto czasem uświadomić sobie, ile energii poświęcamy na odbieranie wszelkich bodźców. Jak wiele dźwięków, zapachów i przypadkowych dotknięć nas spotyka. Jednym z rodzajów odpoczynku sensorycznego jest spędzanie czasu w ciszy i samotności, a także ograniczenie korzystania z internetu;
- Odpoczynek emocjonalny – jest związany z psychicznym. Zmęczenie emocjonalne to stan, w którym każda drobna uwaga może przerodzić się w kłótnię, wywołać u nas łzy lub napady złości. Najlepszym na to sposobem jest pamiętnikarstwo (ang. journaling), czyli przelewanie emocji na papier, dając im tym samym upust;
- Odpoczynek społeczny – możemy go potrzebować, jeśli jesteśmy w sytuacji, w której na co dzień mamy do czynienia z dużą liczbą kontaktów społecznych, np. pracujemy w dużych korporacjach. Świadome wyznaczanie granic czy uczenie się uważnej komunikacji będą kluczowe w tego rodzaju odpoczynku;
- Odpoczynek twórczy – najczęściej jest nam się do niego najtrudniej zmobilizować, głównie przez brak czasu. Jednak warto znaleźć w swoim dniu chociaż chwilę na tańczenie, śpiewanie, prace ręczne, malowanie czy wyjście do muzeum;
- Odpoczynek duchowy – może być utożsamiany z religią i wiązać się, przykładowo, z modlitwą. Są też inne sposoby odpoczynku duchowego, niezwiązane z religią czy jej obrzędami – słuchanie inspirującego podcastu lub czytanie książki;
- Odpoczynek fizyczny – możemy sobie zapewnić wszystkie powyższe rodzaje odpoczynku, ale gdy zabraknie czasu na zdrowy sen, nadal będziemy zmęczeni. Jakościowy sen jest podstawą regeneracji i nabierania energii. Poza tym warto spróbować leżenia w pozycji relaksacyjnej, rozciągania, kąpieli bądź sauny.
Jak odpoczywać?
Odpowiedź zależy od wielu czynników, takich jak prowadzony tryb życia, zainteresowania danej osoby czy jej możliwości psychofizyczne. Dobrym odpoczynkiem będzie taki, który najbardziej dopasuje się do naszych potrzeb. Przede wszystkim warto zadać sobie pytanie „Czego właściwie potrzebuję w tym momencie?” i dostosować swoje działanie do uzyskanej odpowiedzi. Dla jednej osoby będzie to cisza i spokój wokół, wieczór z książką, dla innej natomiast jako odprężenie najlepiej sprawdzi się ekscytująca przygoda, wspinaczka górska czy impreza ze znajomymi.
Warto jednak pamiętać o kilku zasadach, które mogą wpłynąć na odpoczynek i zdecydowanie podnieść jego jakość:
- Wpisanie odpoczynku do planu dnia – jeśli trudno jest znaleźć na niego czas, należy ustalić godziny odpoczynku i zaplanować czynności, których chcemy się w związku z nim podjąć;
- Zadbanie o odpowiednią higienę snu – wyspanie się to fundament dobrego samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania;
- Wyłączenie się – nie ma odpoczynku bez wyciszenia chaosu w umyśle. Choć na chwilę należy odciąć się od pracy, codziennych obowiązków czy aktualnych problemów.
Oznaki przemęczenia i co można zyskać dzięki odpoczynkowi
Zazwyczaj jednymi z pierwszych oznak zmęczenia ciała i umysłu są: nadmierna senność, drażliwość, bóle głowy czy napięcie fizyczne. Przez natłok codziennych obowiązków i stresu mogą pojawić się także kłopoty ze snem, które zamykają błędne koło ciągłego zmęczenia. Gdy narzucamy sobie zbyt wiele rzeczy naraz, jesteśmy mniej efektywni, a nasza sprawność intelektualna obniża się z powodu braku koncentracji. W momencie skumulowania się powyższych objawów, spada, nierzadko znacząco, satysfakcja i poczucie jakości życia, co prowadzić może do apatii lub problemów z nastrojem.
Odpoczynek ściśle wiąże się z regeneracją. Jego celem jest przede wszystkim przywrócenie organizmowi równowagi psychicznej i fizycznej. Zdrowy odpoczynek stanowi swojego rodzaju „reset” i pozwala na dalsze, skuteczne działanie. Dzięki niemu odzyskujemy właściwą perspektywę patrzenia na życie – może to jednak nie „nie da się, to ślepa uliczka”, a brak zasobów na nieustanną pracę?
Wypoczywanie pomaga nam także właściwie dbać o relacje z bliskimi. Pełna uwaga, wspólne spędzanie czasu i bycie razem – nie obok siebie – to kwestie, które są trudne do osiągnięcia jeżeli brakuje nam sił. Nasze zdrowie również podziękuje za odpoczynek. Migreny, nawracające infekcje czy wędrujące bóle nie są ceną, którą powinniśmy płacić za funkcjonowanie na wyższych obrotach.
Należy także pamiętać, aby nie łączyć pojęcia odpoczynku z lenistwem. Mamy pełne prawo do przerwy, nawet kiedy nie zrealizowaliśmy wszystkich zadań z listy, nie wysłaliśmy tego ważnego maila, czy nie wysprzątaliśmy całego domu. Zregenerowany i w pełni sił do działania każdy będzie w stanie uporać się znacznie sprawniej z tymi obowiązkami.
Tekst: Julia Cal i Iga Czernik
Grafika: Agata Smolarczyk
