Retinol, często nazywany witaminą młodości, to jeden z najbardziej popularnych składników w kosmetyce przeciwstarzeniowej. Jego działanie opiera się na mechanizmach, które wspierają zdrowie i młodość skóry. Jednak, aby w pełni docenić jego potencjał, warto przyjrzeć się mu bliżej z perspektywy naukowej.
Czym jest retinol?
Retinol to forma witaminy A rozpuszczalna w tłuszczach. W skórze przekształca się w kwas retinowy, który wykazuje silne działanie regulujące procesy komórkowe. Skuteczność retinolu wynika z jego zdolności do oddziaływania na poziomie komórkowym. Wpływa on również na ekspresję genów, które regulują procesy starzenia się skóry.
Rodzaje retinoidów i różnice między nimi
Retinoidy to grupa związków pochodnych witaminy A, które wykazują korzystne działanie na skórę. Każdy z nich różni się budową chemiczną i siłą działania. Najczęściej spotykane retinoidy to:
- retinol – najbardziej znana forma witaminy A. Ma szerokie spektrum działania, ale może powodować podrażnienia;
- retinaldehyd – półprodukt w procesie przekształcania retinolu w kwas retinowy. Działa szybciej niż retinol, ale jest bardziej drażniący;
- kwas retinowy – najbardziej aktywna forma witaminy A. Stosowany głównie w preparatach na receptę ze względu na bardzo silne działanie;
- estry retinolu – formy retinolu połączone z kwasem tłuszczowym, np. palmitynian retinylu. Działają łagodniej niż czysty retinol i są odpowiednie dla skór wrażliwych.
Różnice między retinoidami wynikają głównie z:
- siły działania – kwas retinowy jest najsilniejszy, a estry retinolu najłagodniejsze;
- szybkości działania – retinaldehyd działa szybciej niż retinol;
- potencjału drażniącego – kwas retinowy i retinaldehyd są bardziej drażniące niż retinol i jego estry.
Retinol a inne składniki aktywne w kosmetykach
Retinol doskonale współgra z wieloma innymi składnikami aktywnymi, wzmacniając ich działanie. Często łączy się go z:
- hialuronianem sodowym – intensywnie nawilża skórę, uzupełniając ubytki wody spowodowane przez retinol;
- pantenolem – działa kojąco i regenerująco na skórę, łagodząc podrażnienia wywołane retinolem;
- niacynamidem – wykazuje działanie przeciwzapalne, rozjaśniające i wzmacniające barierę ochronną skóry;
- peptydami – stymulują produkcję kolagenu i elastyny, uzupełniając działanie retinolu;
- antyoksydantami (tj. witaminą C i E) – chronią skórę przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.
Jednak nie wszystkie składniki dobrze współgrają ze sobą (np. retinol i kwasy AHA/BHA lub retinol i witamina C), dlatego przed połączeniem różnych produktów warto skonsultować się z dermatologiem lub farmaceutą.
Jak retinol działa na skórę?
Retinol to jeden z najbardziej efektywnych składników w pielęgnacji przeciwstarzeniowej i regeneracyjnej. Jego działanie opiera się na stymulacji odnowy komórkowej, co poprawia strukturę skóry, redukuje zmarszczki oraz zmniejsza widoczność przebarwień. Retinol wpływa również na:
- stymulację produkcji kolagenu i elastyny – retinol pobudza fibroblasty do produkcji nowych włókien kolagenowych i elastyny, co poprawia jędrność i elastyczność skóry, redukując zmarszczki.
- zwiększenie grubości naskórka – regularne stosowanie retinolu prowadzi do pogrubienia naskórka, co zwiększa jego odporność na uszkodzenia i spowalnia procesy starzenia.
- normalizację procesu rogowacenia – ta pochodna witaminy A przyspiesza złuszczanie martwych komórek naskórka, co prowadzi do wygładzenia skóry i zmniejszenia przebarwień.
- regenerację skóry – retinol stymuluje procesy gojenia i regeneracji skóry, co jest szczególnie ważne w przypadku blizn i innych uszkodzeń.
- ochronę przeciwzapalną – retinol wykazuje działanie przeciwzapalne, co może być pomocne w przypadku trądziku i innych stanów zapalnych skóry.
Retinol w leczeniu trądziku
Retinol jest skutecznym środkiem w walce z trądzikiem. Ma działanie:
- regulujące proces rogowacenia – zapobiega powstawaniu zaskórników;
- przeciwzapalne – chroni przed powstawaniem stanów zapalnych w organizmie;
- bakteriobójcze – zmniejsza ilość bakterii propionibacterium acnes, które przyczyniają się do rozwoju trądziku.
Należy jednak pamiętać, że retinol może nasilać podrażnienia w początkowej fazie stosowania. Warto więc zacząć od niskich stężeń, a w razie potrzeby stopniowo je zwiększać.
Retinol a skóra wrażliwa
Retinol może powodować podrażnienia skóry, zwłaszcza u osób o cerze wrażliwej, dlatego aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niepożądanych reakcji, warto:
- stosować retinol co drugi dzień – dobrze dać skórze czas na adaptację;
- dobrze nawilżać skórę – warto stosować kremy bogate w ceramidy i kwasy hialuronowe;
- chronić skórę przed słońcem – ochrona skóry podczas terapii retinolem jest ważna, ponieważ retinol zwiększa jej wrażliwość na promieniowanie UV, co może prowadzić do podrażnień, przebarwień i uszkodzeń. Należy stosować krem SPF, ponieważ pozwala to zapobiec wymienionym problemom oraz zapewnia lepsze efekty terapii, takie jak redukcja zmarszczek i poprawa kolorytu.
Bezpieczne stosowanie retinolu podczas ciąży i karmienia piersią
Pomimo wielu zalet, retinol nie jest odpowiedni dla każdego. Może powodować podrażnienia, zaczerwienienia i łuszczenie się skóry, dlatego przed rozpoczęciem stosowania preparatów z retinolem, należy skonsultować się z dermatologiem.
Stosowanie retinolu podczas ciąży i karmienia piersią nie jest zalecane. Niektóre badania, np. przeprowadzone przez „Światowe Czasopismo Nauki i Badań Farmaceutycznych”, wykazują, że retinol może przenikać przez łożysko i do mleka matki, potencjalnie szkodząc płodowi lub noworodkowi i wywołując efekt cytotoksyczny.
Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, przed zastosowaniem jakichkolwiek kosmetyków z retinolem skonsultuj się z lekarzem.
***
Retinol to jeden z najbardziej wszechstronnych i skutecznych składników w pielęgnacji skóry, oferujący szerokie spektrum korzyści – od redukcji zmarszczek po walkę z trądzikiem. Jednak jego stosowanie wymaga rozwagi i odpowiedniego podejścia, zwłaszcza w przypadku skóry wrażliwej lub w szczególnych sytuacjach, takich jak ciąża. Dzięki odpowiedniemu użyciu i wsparciu dermatologicznemu retinol może stać się kluczowym elementem pielęgnacji, pomagając osiągnąć zdrową, jędrną i promienną skórę.
Źródła:
- A. Carazo, et al, Vitamin A Update: Forms, Sources, Kinetics, Detection, Function, Deficiency, Therapeutic Use and Toxicity, “Nutrients” 2021, https://www.mdpi.com/2072-6643/13/5/1703, [dostęp: 28.11.2024].
- A. Abdulrazzaq, et al, The cytotoxic effect of retinoid and retinol on pregnant women,“World Journal of Pharmaceutical Science and Research” 2024, https://wjpsronline.com/images/3585b76f10ce3192c89622b051f8fd19.pdf, [dostęp: 12.01.2025].
- M. S. Chapman, Vitamin A: History, Current Uses, and Controversies, “Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery” vol. 31, no. 1, 2012, https://cdn.mdedge.com/files/s3fs-public/issues/articles/SCMS_vol31_no1_Vitamin_A.pdf, [dostęp: 28.11.2024].
- R. Kong, et al, A comparative study of the effects of retinol and retinoic acid on histological, molecular, and clinical properties of human skin, “Journal of cosmetic dermatology” 2016, s. 49–57, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jocd.12193, [dostęp: 28.11.2024].
- T. Oddos, et al, A Placebo-Controlled Study Demonstrates the Long-Lasting Anti-Aging Benefits of a Cream Containing Retinol, DihydroxyMethylChromone (DMC) and Hyaluronic Acid, “Journal of Cosmetics, Dermatological Sciences and Applications” 2012, https://www.scirp.org/pdf/JCDSA20120200002_59409694.pdf, [dostęp: 28.11.2024].
Tekst: Gabriela Chlebowska, Martyna Mydlikowska
Grafika: Alicja Steciuk
