Sen to podstawowy stan ośrodkowego układu nerwowego. Doświadcza go codziennie każdy z nas, gdy odpoczywamy po trudach dnia i przygotowujemy się do ważnych wydarzeń. W ciągu całego życia przesypiamy ok. 23 lat. Czy jest to wystarczająca liczba, aby zachęcić Cię do poznania ciekawostek dotyczących tego zjawiska? Teraz nadszedł na to czas!
Badania naukowe
Na całym świecie naukowcy nieustannie prowadzą badania nad snem. Ciekawe jest to, że na długość naszego snu wpływają geny. Czas trwania jednego cyklu snu człowieka mieści się w przedziale 80–120 minut. Są ludzie, dla których cztery 80-minutowe cykle w zupełności wystarczają, aby czuć się wyspanym, ale istnieją też ludzie, którzy wysypiają się dopiero po pięciu 120-minutowych cyklach. Nieważne, w której grupie się znajdujemy – nie da się nauczyć spać krócej czy dłużej, ponieważ nie jesteśmy w stanie zmienić informacji w naszym kodzie genetycznym.
Marzenia senne
Jest to cała gama obrazów połączonych z dźwiękiem i ruchem, które pojawiają się podczas snu. Co ciekawe, każdy z nas może tego doświadczyć. Smutnym faktem jest natomiast to, że aż połowę marzeń sennych zapominamy już po ok. pięciu minutach od przebudzenia. Po kolejnych pięciu minutach liczba niezapamiętanych snów sięga już 100%, to właśnie dlatego ponad połowa ludzi zgodnie uważa, że marzenia senne w ogóle im się nie przytrafiają. Prawda jest jednak zupełnie inna! Ci ludzie po prostu tego nie pamiętają. Istnieje jednak sposób, aby tak wytrenować swój umysł, by był on w stanie zapamiętywać sny. Ciekawostką jest również to, że zdarzają się sny, które są czarno-białe, występują one u ludzi starszych, ponieważ w młodości oglądali oni telewizję właśnie w tych barwach, jest to jednak bardzo rzadkie zjawisko.
Paraliż senny
W trakcie, gdy nasze ciało wchodzi w fazę snu REM (czyli fazę, w której najczęściej pojawiają się sny), wszystkie mięśnie doznają porażenia. Ma to na celu przede wszystkim uchronienie śniącego przed zrobieniem krzywdy sobie lub osobom wokół niego przebywającym. Paraliż natomiast następuje, gdy za szybko wybudzamy się z fazy REM, jesteśmy wówczas w pełni świadomi, ale nasze ciało wciąż pozostaje w bezruchu. Nie można wtedy nic powiedzieć, niemożliwe jest również poruszanie rękami ani nogami. Zjawisko trwa od minuty do kilku minut, w zdecydowanej większości przypadków towarzyszą mu strach oraz przyspieszone tętno. U osób zdrowych pojawia się bardzo rzadko.
Świadomy sen
To zjawisko, które cały czas jest badane przez naukowców, dotyka dość wąskiej grupy ludzi, a jego pierwsze naukowe potwierdzenie datowane jest na lata 70. XX w. Ale co to właściwie jest? Przede wszystkim jest to zwykły sen, który możemy kontrolować. Często zdarza się tak, że podczas marzeń sennych doznajemy koszmarów. Świadomy sen pozwala nam zrozumieć, że to, co śnimy, nie jest rzeczywistością. Dodatkowo osoby obdarzone tą umiejętnością mogą z powodzeniem wpłynąć na przebieg swojego snu, a także całkowicie go zmienić. Entuzjaści tego zjawiska uważają, że świadomy sen przyczynia się do zwiększenia kreatywności oraz do zrozumienia zachowań, które niejednokrotnie pojawiają się w naszej codzienności.
Pełnia księżyca
Do niedawna zjawisko pełni księżyca i jego oddziaływanie na sen były bagatelizowane. Sytuacja zmieniła się kilka lat temu, kiedy naukowcy przeprowadzili szczegółowe badania. Stwierdzono wówczas, że zarówno kilka dni przed pełnią, jak i w jej trakcie zmniejsza się u nas ilość melatoniny. Przez to trudniej się zasypia i jednocześnie szybciej wybudza. Różnice odczuwalne są również zewnętrznie, m.in. zmienia się ciśnienie krwi, a wraz z nim temperatura ciała. Jedna z teorii mówi, że pełnia księżyca przekształca cykle dobowe i sezonowe, a przez to zmienia się zegar biologiczny wszystkich gatunków zamieszkujących ziemię.
Czy wszyscy śnimy identycznie?
Sny są obrazami naszych doświadczeń życiowych, dlatego każdy śni inaczej. Wpływ na to mają również inne czynniki, m.in. płeć. Mężczyźni śnią zazwyczaj krócej, a motywem przewodnim ich marzeń sennych jest dynamizm. Kobiety z reguły śnią dłużej, ich sny odbywają się na wielu płaszczyznach i są wielowątkowe. Jeszcze inaczej śnią osoby niewidome. Ich sny są pełne dźwięków, zapachów i emocji. Jeżeli wzrok utraciły w trakcie życia, to pojawiają się u nich marzenia senne, które są odzwierciedleniem tego, jak widziały przed urazem.
***
Ciekawostek dotyczących snu jest naprawdę wiele, ale wciąż jest to nie do końca zbadany obszar psychiki człowieka, dlatego ciągły postęp badań i medycyny będzie nam dawał odpowiedzi na coraz więcej pytań.
Autor: Dawid Kotyś
Zdjęcie: Agnieszka Lis
