W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie dietami roślinnymi, które mogą zapobiegać neurodegeneracji związanej ze starzeniem się bądź różnorodnymi chorobami. Sprawne funkcjonowanie mózgu jest priorytetem dla każdego – od niego zależą wszystkie funkcje życiowe.
Wydolna pamięć, koncentracja, produktywny wysiłek umysłowy, szybkie zapamiętywanie i możliwość długotrwałej nauki są dla wielu osób znacznie ważniejsze niż mięśnie i siła fizyczna. W związku z tym szczególną uwagę zwracają na siebie produkty roślinne bogate we flawonoidy. Liczne eksperymenty in vitro i in vivo, badania kliniczne oraz obserwacje epidemiologiczne wykazały, że zawarte w roślinach flawonoidy (zwłaszcza flawanole, flawanony i antocyjany/antocyjanidyny) pozytywnie wpływają na funkcje poznawcze oraz poprawiają pamięć i zdolność uczenia się.
Flawonoidy
Są to substancje naturalnie występujące w roślinach, które wykazują się dużym wpływem na zdrowie. Gromadzą się w liściach, kwiatach i owocach, nadając im różne kolory. Nazwa flawonoidy pochodzi od łacińskiego słowa flavus oznaczającego „żółty”. Flawonoidy odpowiadają często także za smak i zapach roślin. Chronią je również przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych, owadami, grzybami, a także działają jako hormony i regulatory wzrostu.
Grupę flawonoidów dzielimy na: flawony, flawanony, flawanole, flawonole, izoflawony, antocyjany. Każda z powyższych grup charakteryzuje się innymi właściwościami i wpływem na organizm ludzki. Poszczególne rodzaje substancji działają inaczej i są przetwarzane przez organizm na różne sposoby.
Działanie na układ nerwowy
Flawonoidy mają zdolność hamowania stanów zapalnych w układzie nerwowym, które mogą spowalniać funkcje poznawcze. Usprawniają również procesy myślowe, aktywując sygnały synaptyczne i poprawiając przepływ krwi w mózgu. Ponadto niektóre antocyjany mają zdolność przekraczania bariery krew–mózg, przez co biorą również udział we wzroście nowych neuronów w hipokampie. Wszystkie wymienione mechanizmy to procesy niezwykle ważne dla utrzymania optymalnej funkcji neuronów, ograniczenia neurodegeneracji oraz zapobiegania spadkowi jakości pamięci i funkcji poznawczych.
Źródła flawonoidów
Bogactwo flawonoidów znajduje się na wyciągnięcie naszych rąk. Największe ilości tych związków znajdują się w żywności, która nie była długo przechowywana oraz nie została poddana obróbce cieplnej. Ich głównymi źródłami w polskiej diecie są warzywa (np. cebula, pomidory, papryka, brokuły) i owoce (np. cytrusy, jabłka, jagody, czarne porzeczki, winogrona). Inne pokarmy zawierające flawonoidy to: kawa, kakao, herbata, czerwone wino, przyprawy, rośliny strączkowe i niektóre zboża.
Podsumowanie
Flawonoidy posiadają wiele właściwości, m.in. działanie neuroprotekcyjne, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i odtruwające. Wzmacniają również naszą odporność, a – jak wiadomo – podczas nauki nie ma czasu na chorowanie. Podsumowując, flawonoidy powinny być obecne w naszej diecie w jak największym stopniu, abyśmy mogli w pełni wykorzystać ich prozdrowotny potencjał.
Bibliografia:
A. K. Pandey, S. Kumar, Chemistry and biological activities of flavonoids: an overview [in:] ‟The Scientific World Journal”, 2013.
C. Strazielle, R. Lalonde, Cocoa flavanols and the aging brain [in:] ‟Current Aging Science”, 2023, vol. 16, issue 1, s. 2–11.
P. C. H. Hollman, M. B. Katan, M. G. L. Hertog, Content of potentially anticarcinogenic flavonoids of 28 vegetables and 9 fruits commonly consumed in The Netherlands [in:] ‟Journal of Agricultural and Food Chemistry”, 1992.
Autorki: Julia Kuc, Monika Kompala
Grafika: Jagoda Szymańska
