Czy Ty też przed sesją egzaminacyjną spędzasz długie godziny na nauce, ale Twoim marzeniem jest ograniczenie tego czasu i zwiększenie efektywności? Poznaj kilka podstawowych mnemotechnik, dzięki którym możesz ułatwić sobie pracę, a także zapamiętywanie ważnych informacji w życiu codziennym. Dzięki nim już nigdy nie zapomnisz o imieninach babci.
Mnemotechniki to sposoby ułatwiające zapamiętywanie, przechowywanie i odtwarzanie informacji. Wykorzystują one głównie trzy elementy: skojarzenia, kontekst oraz wyobraźnię. Słowo „mnemotechnika” powstało z połączenia dwóch greckich wyrazów – mneme (pamięć) i technikos (wykonany zgodnie ze sztuką). Za twórcę mnemoniki uważa się greckiego liryka Symonidesa z Keos, który jako pierwszy zaczął stosować metodę pałacu pamięci.
Mnemotechniki zyskały dużą popularność dzięki swojej efektywności – w jednym czasie angażują do pracy zarówno prawą, jak i lewą półkulę mózgu. Ta pierwsza odpowiada za wyobraźnię, myślenie abstrakcyjne i kreatywność, zaś druga – za myślenie logiczne oraz analityczne. Uznaje się, że nauka przez mnemotechniki może być nawet do siedmiu razy szybsza niż ta standardowa, a zdobyte dzięki nim informacje są przechowywane w naszej pamięci znacznie dłużej.
Pałac pamięci
Metoda pałacu pamięci uważana jest za jedną z najstarszych metod mnemotechniki, nazywana jest ona również metodą pokoju rzymskiego lub metodą loci. Technika ta swoją popularność zyskała dzięki bohaterowi opowiadań sir Arthura Conana Doyle’a, Sherlockowi Holmesowi, który stosował przytoczoną metodę do rozwiązywania śledztw i zagadek kryminalnych.
Metoda pałacu pamięci polega na wymyśleniu sobie jakiegoś miejsca (może być to np. pokój), w którym umieszczamy poszczególne przedmioty kojarzące nam się z elementami, które musimy zapamiętać. Aby dodatkowo ułatwić sobie zapamiętywanie, nasze przedmioty powinny być jak najbardziej wymyślne, kolorowe czy wręcz abstrakcyjne.
Metoda łańcuchowa
Metoda łańcuchowa opiera się na wymyślaniu przez nas historyjek, w które wplecione zostaną słowa konieczne do zapamiętania. Elementy naszej historii powinny łączyć się ze sobą w ekspresyjny i kreatywny tekst. Musi być on również spójny i zrozumiały, aby tworzył pewnego rodzaju łańcuszek logiczny. Dodatkowo bardzo ważne jest to, aby nasza historia była zabawna i wręcz nierealna, dzięki czemu nie będziemy mieć większego problemu z jej zapamiętaniem.
Przykładowo, kiedy chcemy zapamiętać, że przy następnej wizycie w sklepie musimy kupić słonecznik, mleko, proszek do prania i chusteczki, wymyślona przez nas historyjka może brzmieć tak:
Wczoraj po pracy wrócilam do mieszkania i pierwszym, co zobaczyłam, była siedząca na kanapie małpa, która łuskała nasiona słonecznika na mój nowy, piękny biały dywan. Widząc to, chciałam od razu zmyć powstałe plamy, ale z kranu zamiast wody leciało mleko. Pomyślałam, że poszukam proszku do prania, jednak w łazience znalazłam mojego chłopaka zalanego łzami i wycierającego nos w chusteczki. To on wpuścił do mieszkania małpę.
Rymy
Rymy to jednakowe lub podobne układy brzmieniowe występujące w danym wersie lub zdaniu. Ułatwiają one naukę ważnych reguł czy definicji. Wykorzystywane są najczęściej w początkowych stadiach nauki, co nie oznacza jednak, że muszą być wykluczone na jej kolejnych poziomach. Przykład: „Pamiętaj chemiku młody – zawsze wlewaj kwas do wody”.
Wierszyki, piosenki
Z pewnością każdy z nas pamięta teksty jakichś przypadkowych piosenek, które leciały często w radiu lub które po prostu często sobie puszczaliśmy, bo były naszymi ulubionymi. Przecież nikt z nas nigdy się ich nie uczył, a jednak tekst jest nam znany. Umiejętność szybkiego zapamiętywania wierszyków czy piosenek można łatwo zastosować w nauce. Motyw ten został wykorzystany w amerykańskim sitcomie dla młodzieży o tytule Hannah Montana emitowanym przez Disney Channel. Główna bohaterka w jednym z odcinków miała problem z zapamiętaniem elementów układu kostnego człowieka do ważnego testu, dlatego stworzyła na jego temat krótką piosenkę, która dodatkowo spodobała się nauczycielce, czym główna bohaterka zaskarbiła sobie jej sympatię. Tekst piosenki (The Bone Dance) w polskim tłumaczeniu brzmi tak:
Poznajcie wiedzy smak!
Zaczyna się to tak:
w palcach rąk i nóg
paliczków parę sztuk.
W dłoniach znajdziecie je
i w stopach swoich też,
to piszczel – ważna rzecz,
jak głosi książki tekst.
A tu miednicę masz […]
To każdy chyba wie,
łopatki ma się dwie […]
Jest czaszka i jest staw.
Zbliżamy się do braw.
Mam kości dwieście sześć
i sprawnie mówię cześć.
Mapa myśli
Mapa myśli, zwana również diagramem myśli lub diagramem sieciowym, jest graficzną reprezentacją pomysłów, pojęć i związków między nimi. Ta metoda jest oparta na założeniu, że mózg łatwiej przyswaja informacje, gdy są one przedstawione w postaci graficznej i skoncentrowane wokół centralnego tematu. Proces tworzenia mapy myśli polega na rozbiciu głównego tematu na mniejsze, powiązane ze sobą podkategorie i połączeniu ich za pomocą linii, kształtów i kolorów, kreując wizualny zarys związanych tematów, co pomaga w tworzeniu skojarzeń i lepszym zrozumieniu materiału.
Metoda obrazkowa
Metoda obrazkowa, znana również jako technika wizualizacji, polega na kreowaniu żywych, kolorowych obrazów w umyśle, aby zapamiętać dane informacje. Używanie obrazów i scen w połączeniu z treściami naukowymi może znacznie zwiększyć zdolność pamięciową. Ta metoda opiera się na wyobraźni i tworzeniu skojarzeń między elementami, co sprawia, że treści stają się bardziej wyraziste i łatwiej przyswajalne niż w przypadku zapamiętywania „suchych” faktów. Przykładem może być nauka słownictwa w języku obcym poprzez wyobrażanie sobie konkretnych obrazów związanych z danym słowem.
System pierwszych liter
System pierwszych liter to prosty, ale skuteczny sposób na zapamiętywanie długich list lub sekwencji elementów. Polega na tworzeniu skróconych fraz lub zdań, w których każde słowo zaczyna się od pierwszej litery elementu, który ma zostać zapamiętany. Dla przykładu, chcąc zapamiętać kolejność planet w Układzie Słonecznym, można stworzyć takie zdanie: „Mimo Wielu Znawców Mowy Jest Słoneczny Układ Nowy”. Pierwsze litery każdego słowa odpowiadają nazwom planet: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. Kolejne zdanie, pomocne w nauce kierunków świata w języku angielskim, brzmi: „Na Ekierce Siedzi Wrona”. Pierwsze litery słów oznaczają kolejno: north (północ), east (wschód), south (południe), west (zachód).
Wykorzystanie pierwszych liter ułatwia organizację wiedzy i umożliwia szybkie przypomnienie sobie pełniejszej treści.
Akronimy
Akronimy to skróty złożone z liter pierwszych słów wyrażenia. Wykorzystując je, można tworzyć łatwe do zapamiętania nazwy lub zdania, które reprezentują więcej informacji. Przykładowo, akronim ONZ w rozwinięciu to Organizacja Narodów Zjednoczonych, natomiast UE oznacza Unię Europejską. To tylko oficjalnie i powszechnie używane skróty, ale metodę tę z powodzeniem można wykorzystać w codziennej nauce. Przykładem może być „tłusty ADEK” używany do zapamiętania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witaminy A, D, E, K).
Mnemotechniki stanowią potężne narzędzia wspierające proces uczenia się, pomagając w organizacji informacji, wizualizacji treści oraz tworzeniu skojarzeń. Mapy myśli, metoda obrazkowa, system pierwszych liter i stosowanie akronimów to tylko niektóre z dostępnych technik, które mogą znacząco poprawić skuteczność nauki. Kombinacja tych technik może działać jeszcze lepiej na proces uczenia się, a także uczynić go bardziej przyjemnym i twórczym. Wybór odpowiedniej metody zależy od preferencji i indywidualnych potrzeb każdej osoby. Warto eksperymentować i próbować różnych mnemotechnik, aby odkryć, która z nich działa najlepiej w przypadku danego materiału oraz stylu uczenia się. Dzięki mnemotechnikom nauka staje się bardziej efektywna dla wszystkich, niezależnie od wieku czy dziedziny wiedzy.
Autorki: Anna Głodek, Monika Kompala
Grafika: Agata Smolarczyk
